İşçilerin Tarihi
1970 e vardığımızda sendikal hareket ve iktidar arasındaki manzara şöyleydi: Birkaç yıldan beri Türk-İş (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) konfederal (üst) yönetimi, patronlar ve Süleyman Demirel in yönetimindeki AP (Adalet Partisi) hükümeti, 1967 de kurulduğundan beri gittikçe güçlenen ve etkisi Marmara Denizinin eteklerinin çok ötesine yayılan DİSK...
Söz / Sözün Özü
Sözleşmek. Konuşmak. Söyleşmek. Yazmak. Yayınlamak : Tarihe, kendi tarihimize bir iz bırakmak. Bir katkıda bulunmak. Ana, baba, hala, teyze, amca, dayı, nene, dede ve benzeri büyüklerimizle söyleşiler yapmak : -Sözün gösterilmesi- için onları söyleşi yaparken kamerayla ölümsüzleştirmek. Evet Sözlü Tarihi canlandırmak. Sözlü Tarih?in olanaklarından en iyi biçimde yararlanmak mümkün.
İşçi Sınıfı
Var mı(ydı)? Yok mu(ydu)? Uzun çok uzun yıllar tartışması yapıldı: Osmanlı İmparatorluğu?nda ve hemen sonrasında Türkiye Cumhuriyeti de işçi sınıfı var mıydı? Yok muydu? İşçi Hareketi Tarihi konusuna 1960?ların ortasından beri merak, hem de ne merak, sardığım için o tarihten beri bu konu beni de birinci derecede ilgilendirdi.
Değerler Rabbi
İnsan doğayla ayrımını algıladığı andan itibaren algısıyla algıladığı arasında bir bağın olduğunu sezer. İlk elden duyusal bilinç düzeyinde de olsa bunun nedenlerini, gördüklerinin gerisinde neyin var olduğunun arayışına da başlamış olur. Algının kendisi bir üçlemenin birliğidir: algılanan, algılayan ve algı. Algı, şiddeti ve biçimi ne...
Eski bir yanardağı Aborijin hikayesi
Uzun zaman önce, Avustralya?nın güneydoğusuna dört dev yaratık gelmiş. Üçü, kıtanın diğer bölgelerine yürüyüp gitmiş ancak biri yere çömelmiş. Vücudu, Budj Bim adındaki bir yanardağa, dişleri ise yanardağın lavlarına dönüşmüş. Günümüzde bilim insanları, bölgedeki Aborjin Gunditjmara halkı tarafından anlatılan bu masalın aslında geçmişe dayanan bazı temelleri olabileceğini düşünüyor.
Kötülüğün Sıradanlığı
Okullardaki tarih kitaplarının içeriğini hatırlayın; eğitim süreci içinde size öğretilen tarih sanat tarihi ya da bilim tarihi değil, ağırlıklı olarak savaş tarihidir. İnsanlık tarihi gerçekten de büyük savaşlar ve katliamlarla doludur. İnsanlığın tuttuğu kayıtların atılım yapması dolayısıyla yirminci yüzyıl içinde yer alan bu korkunç şiddet olaylarına daha detaylı olarak tanıklık etmekteyiz.
KAOTİKA
-En parlak yıldızlar en büyük kaostan doğar- (Nietzsche.) Evrende var olan her şey olduğu haliyle kendini ortaya koyuş biçimi olarak bir ifadedir, bu haliyle kendinde nasılsa öyledir. İnsan dışındaki her varlık verili haliyle zorunlu-doğal yasalılığın hükmü altındadır. Görünüşler her ne kadar değişiyor olsa da yasalılık değişmeden kalır.
Türk ulusunu Araplaştırma projesi
Amerikalı ünlü siyaset bilimci Samuel P. Huntington 1996 da yayınlanan kötü şöhretli kitabı -Uygarlıklar Çatışması: Dünya Düzeninin Yeniden-İnşası-nda dünyayı şu dokuz uygarlık kümesi arasında paylaştırır: Batı, Latin Amerika, Afrika, İslami, Çini (Sinic), Hindu, Ortodoks, Budist ve Japon. Huntington a göre dört ülke ise, son tahlilde bu kümelerden birinde yer...
Güney Afrika daki mağarada 170.000 yıllık küllerde bulunan kömürleşmiş parçalar, şimdiye kadar bilinen en eski pişirilmiş kök sebzeleri çıktı. Bulgular, gerçek -paleo diyetin- modern patateslere benzer şekilde karbonhidrat bakımından zengin birçok kavrulmuş sebzeyi içerdiğini gösteriyor. Araştırma lideri Lyn Wadley, Bence insanlar karbonhidratlar ve proteinlerin bir...
Et fiyatları son beş yılda yüzde 1.230 oranında artarken, Türkiye Avrupa’da etli yemek tüketemeyenler sıralamasında ilk sıraya yükseldi. Dar gelirli ve emekli için et, artık lüks tüketime dönüştü. Türkiye’de et fiyatları son beş yılda tarihi seviyelerde artış göstererek dar gelirli ve emeklilerin sofrasından hızla uzaklaştı. Tarım ve hayvancılık politikalarında yaşanan yapısal sorunların yanı sıra maliyet baskıları ve arz yetersizliği, et fiyatlarını 2020’ye göre %1.230 oranında artırdı. Bu artış, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda toplumsal bir sorun olarak da derinleşiyor. ...Devamı.»
İmamoğlu'na yönelik operasyon ve sonrasında başlayan protestolar, Türkiye'de yeni bir "belirsizlik" dönemi başlattı. Hükümet piyasaları dizginlemeye çalışsa da, siyasetteki gerilim ekonomiye yansımaya devam edecek. Son yıllarını yüksek enflasyon, artan döviz kuru ve alım gücü düşen toplum kesimlerinin yaşadığı sıkıntıların gölgesinde geçiren Türkiye ekonomisi, bir kez daha 'belirsizlik' dönemine adım attı. Son 1 yılda enflasyonla mücadele çabaları eksik bulunsa da, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları tarafından not artışları ile ödüllendirilen Türkiye'de, şimdi tekrar hukuk ve siyaset merkezli yeni bir gerilim dönemi yaşanıyor. Bu durumun ekonomide kalıcı etkiler yaratması endişesi ise giderek artıyor. ...Devamı.»
İSİG Meclisi’nin ekim ayı iş cinayetleri raporuna göre iş cinayetlerinde 164 yurttaş yaşamını yitirdi. İnşaat işkolu, ölümlü iş kazalarının en yüksek görüldüğü işkolu olurken ölen her 3 işçiden biri 50 yaşın üzerindeydi. İşyerlerinde alınmayan önlemler nedeniyle ülkenin dört bir yanında her ay yüzlerce işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirmeye devam ediyor. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin (İSİG) ekim ayı iş cinayetleri raporuna göre ülke genelinde bir ayda en az 164 işçi yaşamını yitirdi. ...Devamı.»
Sıkılaştırmayı ve enflasyonla mücadeleyi esas alan ekonomi programı sonrası Türkiye'deki firmalar artan sayıda işten çıkarma, kapanma ve iflas riskiyle karşı karşıya. Yüksek enflasyon ve aşırı ısınan talebi dizginlemek için bir yıldan uzun süredir devam eden sıkılaştırma çabalarıyla birlikte benzer sahneler Türkiye genelinde giderek artarken; işten çıkarma, konkordato ve kapanma dalgası da yayılıyor. ...Devamı.»
Birleşik Kamu İş Konfederasyonu'na göre Türkiye'de açlık sınırı 19 bin 926 liraya, yoksulluk sınırı ise 59 bin 353 liraya çıktı. Son bir yılda 190 bin kişi daha yoksullaştı. Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu, Ar-Ge birimi KAMU-AR'ın dört kişilik bir ailenin, dengeli ve sağlıklı beslenebilmesi için tüketmesi gereken gıda ile beslenmenin yanı sıra diğer ihtiyaçlarını da insan onuruna yaraşır bir şekilde ve yoksunluk hissi çekmeden karşılayabilmesi için yapması gereken harcamaları dikkate alarak hesapladığı açlık-yoksulluk sınırı araştırmasının Mayıs 2024 sonuçlarını açıkladı. ...Devamı.»
Gelir ve kiraya göre İstanbul, Münih’le birlikte Avrupa’nın en pahalı ikinci kenti oldu. İPA’ya göre ise İstanbullu geçinemiyor, kredi kartı borcunu ödeyemiyor, her 5 İstanbullu’dan 3’ü artık daha az gıda alıyor. AB Komisyonu’nun araştırmasında İstanbul, kira sorununda zirvede yer aldı. Gelir ve kiraya göre İstanbul, Münih’le birlikte Avrupa’nın en pahalı ikinci kenti oldu. Münih’te küçük bir daire kirası 1770 Euro olurken İstanbul’da 650 Euro oldu. Bununla birlikte bir İstanbullunun maaşı, bir Münihlinin ortalama beşte biri. ...Devamı.»
Birleşik Metal-İş Sendikası'na göre Mart'ta dört kişilik bir aile için açlık sınırı 16 bin, yoksulluk sınırı ise 57 bin lirayı geçti. Geçen yıl aynı dönemde açlık sınırı 9 bin 752, yoksulluk sınırı 33 bin 754 liraydı. Birleşik Metal-İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM) tarafından hazırlanan "Açlık ve Yoksulluk Sınırı Araştırması Mart 2024" açıklandı. Asgari ücretin 17 bin lira olduğu Türkiye'de rapora göre dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarı Mart ayında 16 bin 646 lirayı buldu. ...Devamı.»
Türkiye 2003-2023 arasında faize 563 milyar dolar ödedi. 2023’te 28,4 milyar dolara ulaşan faiz ödemesi 2011 yılından bu yana yıllık en yüksek değer oldu. 2023’te iktidarın topladığı 100 lira verginin 15 lirası faize gitti. 2024 yılında toplanacak vergilerin de en az 17 lirası faize gidecek. Hedeflerden şaşılırsa bu oran daha da artabilir. Türkiye 2023 yılında 28,4 milyar dolar faiz ödedi. Bu 2011 yılından bu yana dolar bazında bir yılda faize ödenen en yüksek miktar oldu. ...Devamı.»
200 TL kullanıma girdiğinde 132 dolar ediyordu. 21 Şubat 2024 kuruna göre ise 200 TL'nin karşılığı 6,49 dolar. 132 doların 21 Şubat’taki Türk lirası karşılığı ise 4 bin 71 liraya kadar yükseldi. Enflasyonun giderek artması ve Türk lirasının dolar karşısında hızla değer kaybetmesiyle birlikte yeni banknotların basılması sık sık gündeme geliyor. Uzmanlar da yeni banknot basılmasını öneriyor. ...Devamı.»
Ekonomist Daron Acemoğlu, Merkez Bankası'nın piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşen faiz kararını değerlendirdi. Acemoğlu, faiz kararının doğru bir adım olduğunu ancak Türkiye'yi zor günlerin beklediğini söyledi. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) İktisat Profesörü Daron Acemoğlu, Merkez Bankası'nın (TCMB) bu ayki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında politika faizini piyasa beklentilerinin çok üzerinde artırmasına ilişkin görüşlerini paylaştı. ...Devamı.»
Türkiye et tüketiminde Avrupa ve ülkelerinin 3’te 1’i seviyesinde kalıyor. Ortalama 37.3 kilogramlık et tüketimi ile Kongo, Tacikistan Fas gibi ülkeler ile aynı seviyeye geriledik. Ekonomik kriz ve yanlış üretim politikaları ile büyük sorunlar yaşanan et sektöründe fiyatlar Avrupa, et tüketimi ise Afrika ülkeleri ile yarışıyor. Hayat pahalılığının ardından marketlerde dana kıymanın kilogram fiyatı 300 TL'ye, kuzu kuşbaşının kilogram fiyatı da 374 TL'ye çıkarken, Türkiye toplam et tüketimi ile Kongo, Tacikistan, Fas gibi ülkeler ile aynı seviyelerde yer alıyor. ...Devamı.»
IMF’nin eski baş ekonomisti Simon Johnson ile birlikte kaleme aldığı “Güç ve İlerleme: Teknoloji ve Refah Üzerine Bin Yıllık Mücadelemiz”… IMF’nin eski baş ekonomisti Simon Johnson ile birlikte kaleme aldığı “Güç ve İlerleme: Teknoloji ve Refah Üzerine Bin Yıllık Mücadelemiz” adlı kitabı yayınlandıktan yaklaşık üç hafta sonra Türkiye kökenli ekonomist Daron Acemoğlu İstanbul’daydı. ...Devamı.»
Irak, Türkiye'ye karşı tahkim davasını kazanmasının ardından Kürt Bölgesel Yönetimi'nin petrol ihracatını durdururken Türkiye'nin Irak'a yaklaşık 1,5 milyar dolar ödeyeceği belirtildi. Ayrıca Iraklı heyet petrol sevkiyatını görüşmek için Türkiye'ye gelecek. Irak, Türkiye’ye karşı açtığı tahkim davasını kazanmasının ardından yarı özerk Kürt Bölgesel Yönetimi’nin petrol ihracatını durdurdu. ...Devamı.»
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, bankacılık sektörünün takipteki alacakları, 17 Mart itibarıyla bir önceki haftaya göre 239 milyon lira artarak, 159 milyar 390 milyon liraya çıktı. BDDK tarafından yayınlanan haftalık bültene göre, sektörün kredi hacmi 17 Mart itibarıyla 73 milyar 823 milyon lira arttı. Söz konusu dönemde toplam kredi hacmi 8 trilyon 172 milyar 867 milyon liradan 8 trilyon 246 milyar 690 milyon liraya çıktı. ...Devamı.»
Cari açıkta rekor ve enflasyon beklentilerinin kötüleşmesi, hükümetin ekonomide yeni yol haritası çizebileceği söylentilerini artırdı. Uzmanlar, DW Türkçe'ye seçime kadar ekonomideki muhtemel gelişmeleri değerlendirdi. Türkiye'de seçimlere 55 gün kala, ekonomide temel göstergeler giderek bozuluyor. Enflasyondaki beklenen düşüş sağlanamazken cari açık ve bütçe açığı tarihi rekorlar kırıyor. Ekonomide yakın vadedeki beklentilerin kötüleşmesi, hükümetin ekonomide yeni yol haritası çizebileceği söylentilerini artırdı. ...Devamı.»
Birleşmiş Milletler'in hesaplamalarına göre Türkiye'deki depremde yaşanan maddi hasarın en az 100 milyar doları bulacağı bildirildi. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye sorumlusu Louisa Vinton, Gaziantep’de video konferans aracılığıyla yaptığı açıklamada, “Tek başına maddi zararın 100 milyar doları aşacağı şimdiden belli oldu.” dedi. ...Devamı.»
Hükümet yetkilileri ve Milliyetçi Hareket Partisi, bu tür marketleri ürünlerine çok sık zam yapmakla eleştirirken şirketler yüksek enflasyon oranlarına işaret ediyor. Aslında tartışmalar yeni değil. Örneğin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Eylül 2021’deki ABD gezisinde, “Bu beş tane zincir marketin topladığı ürünle piyasalar alt üst oluyor” açıklamasını yapmıştı. Erdoğan, "Ticaret Bakanlığı’nın bu konuda her türlü tedbiri aldığını ve gerekli operasyonları yapacağını" söylemişti. ...Devamı.»
OECD'nin açıkladığı verilere göre, Türkiye ekim ayında OECD ülkeleri arasında en yüksek gıda enflasyonuna sahip ülke oldu. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ekim ayı enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre, OECD ülkelerindeki tüketici enflasyonu yüzde 10,7 olurken OECD ülkeleri arasında Türkiye gıda enflasyonunda başı çekti. OECD’de Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ile ölçülen yıllık enflasyon, Ekim 2022’de yüzde 10,7’ye yükseldi. Eylül ayında bu rakam 10,5 olarak belirlenmişti. 38 OECD ülkesinin 18’inde çift haneli enflasyon kaydedilirken, en yüksek oranlar Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya ve Türkiye’de gözlendi. ...Devamı.»
81 ilin borç haritası çıkarıldı: Yüksek enflasyon nedeniyle reel ücretlerde ve satın alma gücünde yaşanan düşüş yurttaşı daha fazla borçlanmaya itiyor. 81 ilde son 1 yılda kartlarda ortalama yüzde 85, ek hesaplarda ortalama yüzde 64 borç artışları görüldü. Kredi kartı harcamaları 12 ayda yüzde 70.5, kredili mevduat hesapları yüzde 62.3 artarken, ihtiyaç kredilerinde ise 28.6 oranında artış görüldü. ...Devamı.»
Reuters, Türkiye'de yeni bir kur krizi yaşanma ihtimaline dair bir analiz yayımladı. Analizde yaz aylarında kur korumalı mevduatta ortaya çıkacak 30 milyar dolarlık riske ve seçim tartışmalarına değinildi. TL’de bu ay yaşanan yüzde 9 değer kaybı ve döviz borçlanma maliyetlerinin çift haneye yaklaşarak 2008 krizi zirvelerini aşması, yatırımcılarda ülkenin bir kez daha kur krizine doğru ilerleyip ilerlemediğine yönelik soru işaretlerini beraberinde getirdi. ...Devamı.»