İktidarın tüm gayretlerine rağmen suni ayrıştırmalar tutmuyor: Gerçek kutuplaşma zengin-fakir ayrımı… Kadir Has Üniversitesi’nin yaptığı ‘Türkiye Eğilimleri’ araştırmasına göre yüzde 46,1’le ekonomiye dair konular en büyük sorun olarak görülüyor. İktidarın “suni” meseleler üzerinden kutuplaştırma çabaları tutmuyor. Hemen her alanda kutuplaşma algısı düşerken ‘zengin-fakir’ kutuplaşması algısı ise artıyor


2010 yılından bu yana Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Aydın koordinasyonunda akademik bir ekip tarafından sürdürülen araştırma, 26 ilde kent merkezlerinde yaşayan 18 yaş üzeri 1000 kişiyle yapıldı. Araştırmanın sonuçlarını Prof. Dr. Mustafa Aydın, Prof. Dr. Mitat Çelikpala, Prof. Dr. Murat Güvenç, Prof. Dr. Banu Baybars Hawks, Prof. Dr. Osman Z. Zaim ve Sabri Deniz Tığlı’dan oluşan araştırma ekibi ile Kadir Has Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sondan Durukanoğlu Feyiz kamuoyuyla paylaştı.

Sonuçları değerlendiren Prof. Dr. Mustafa Aydın, “Halkın yüzde 42’si ekonomiyi önemli bir mesele olarak görüyor. Geçen yılki gelişmelerden en çok işsizliğin öne çıktığını gördük. Gıda fiyatlarındaki artışlar da sorun olarak gözüküyor” ifadelerini kullandı.

Araştırmaya göre Türkiye’de halk, ülkenin en önemli sorunlarında ekonomiyi başta görüyor. Araştırmada ayrı ayrı sorun alanları değerlendirildiğinde ülkenin en büyük sorunu olarak yüzde 19,8’lik oranla ‘terör’ görülürken, hayat pahalılığı yüzde 18,1 ile ikinci, işsizlik ise yüzde 16,8 ile üçüncü sırada yer alıyor. Ekonomi ile ilişkilenen sorunlar bir arada değerlendirildiğinde ise işsizlik, hayat pahalılığı ve ekonomik durgunluk (yüzde 6,7) toplamda yüzde 46,1 oranla birinci sıraya yerleşiyor.

Halkın en fazla önemsediği ekonomik sorunlarda ise yüzde 18,1’le işsizlik ilk sırada geliyor. Onu, yüzde 11,4’le enflasyonun yüksekliği, yüzde 11,2’yle de gıda ürünleri fiyatlarındaki artış takip ediyor.


Araştırmanın ekonomiye dair en dikkat çekici sonuçlarından biri de ‘kutuplaşma endeksi’ başlığı altında. ‘Laik-dindar’, ‘sağcı-solcu’ kutuplaşması algısı belirgin biçimde düşerken ‘zengin-fakir’ kutuplaşması algısı ise belirgin biçimde yükseldi. 2017’de yüzde 9,5 olan algı, 2018’de yüzde 13,7’ye, 2019’da ise yüzde 20,5’e çıktı.


Hükümetin ekonomi yönetimini başarılı bulanların oranındaki düşüş 2019’da da devam etti. 2017’de yüzde 47,7’yle hükümetin başarılı bulunma oranı 2018’de yüzde 33,5’e, 2019’da yüzde 31,4’e geriledi.

Araştırma sonuçlarına göre, “Son bir yılda yaşanan ekonomik gelişmeler sizi nasıl etkiledi?” sorusuna katılımcıların yüzde 46,5’i ‘ekonomik olarak daha kötüye gittiğini’ belirtirken, yüzde 19,4’ü ‘hiç etkilenmediğini’ söyledi. 2018 yılında kendisini bir önceki yıla göre ekonomik olarak daha kötü durumda görenlerin oranı yüzde 57,1’di.

“Aylık ihtiyaçlarınızı karşıladıktan sonra tasarruf yapma imkânınız oluyor mu?” sorusuna yanıt veren katılımcıların yüzde 72,3’ü ‘hayır’ dedi. Yüzde 23,3 ‘bazen’ derken yalnızca yüzde 4,4’lük kesim tasarruf yapabildiğini söyledi.


“Türkiye’deki vergi sisteminin adaletli tasarlandığını düşünüyor musunuz?” sorunda da sadece yüzde 15,5 ‘evet’ yanıtı verirken yüzde 84,5’lik çoğunluk ise ‘hayır’ diyerek vergi sitemini adaletli bulmadığını belirtti.

Araştırmaya göre AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a verilen destekte de düşüş var. 2017’de 49,7 olan Erdoğan’a destek oranı 2018’de yüzde 33,6 olarak gerçekleşirken, 2019’da ise yüzde 30,9’da kaldı. “Erdoğan’ı desteklemiyorum” diyenlerin oranı 2019’da yüzde 41,3 olarak belirlendi.

Ülkenin yönetim tarzı tercihinde de başkanlık sistemine güven kaybı göze çarpıyor. Araştırmaya göre başkanlık sistemini tercih edenlerin oranı 2018’de yüzde 46,7 iken 2019’da yüzde 44,3’e düştü. 2018’de yüzde 39,4’te kalan parlamenter demokrasiye destekte ise artış yaşandı ve 2019’da yüzde 42’ye yükseldi.

CHP’Lİ BAŞKANLARA DESTEKTE DİKKAT ÇEKEN SONUÇLAR

Araştırmada, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun çalışmalarını başarılı bulanlara dair dikkat çeken verilere ulaşıldı. Buna göre İmamoğlu’nu başarılı bulanlar arasında İYİ Parti seçmeni yüzde 93,3’le açık ara önde çıkıyor. İYİ Parti’nin ardından ise yüzde 66,6 ile HDP seçmeni, üçüncü sırada ise yüzde 66,2 ile CHP seçmeni geliyor. İmamoğlu’nu başarılı bulma oranı MHP’de yüzde 15,8’ken AKP’de ise yüzde 10,3’te kalıyor. Genel değerlendirmede İmamoğlu’nu başarılı bulma oranı yüzde 39,1.

Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’a destekte ise yüzde 80 ile HDP ve İYİ Parti seçmeni birinci sırada. MHP’nin yüzde 70 başarılı bulma oranıyla ikinci sırada gelmesi dikkat çeken araştırmaya göre CHP seçmeni yüzde 66,7 ile üçüncü sırada geliyor. AKP seçmenin yüzde 32,4’lük oranla başarılı bulduğu Mansur Yavaş’a genel destek oranı yüzde 60.

Bugün seçim olsa katılımcıların hangi partiye oy verecekleri de araştırmanın sonuçlarında yer aldı. Buna göre AKP, en son genel ve yerel seçimlere göre yaklaşık yüzde 2,5’luk bir kayıp yaşadı. MHP’nin barajı geçemediği görülürken AKP ve MHP toplamı da yüzde 50’yi bulamıyor.

Araştırmaya göre kararsızlar dağıtılınca AKP yüzde 40,2, CHP yüzde 33. HDP yüzde 9,2, MHP yüzde 8,3, İYİ Parti de yüzde 8,1 oy alabiliyor.

Katılımcıların kendi partileri dışındaki oy verebilecekleri alternatif partiye ilişkin sonuçlara göre de;

AKP seçmeni yüzde 56,4’le MHP’ye,
MHP seçmeni yüzde 44,6'yla AKP’ye,
CHP seçmeni yüzde 41,6’yla İYİ Parti’ye,
İYİ Parti seçmeni yüzde yüzde 43,8’le CHP’ye,
HDP seçmeni yüzde 59,8’le CHP’ye oy verebileceğini söylüyor.

“Türkiye’nin yabancı ülkelerde asker bulundurmasını/askeri üsler kurmasını destekliyor musunuz?” sorusuna yanıt verenlerin yüzde 37,9’u desteklediğini söylerken, yüzde 42,3’ü ise desteklemediğini belirtti. Türkiye’nin yabancı ülkelerde asker bulundurmasına destek oranı 2017’de yüzde 48,1, 2018’de yüzde 40,7 olarak gerçekleşmişti.

Araştırma sonuçlarına göre hükümetin dış politikalarını “başarılı” bulanların oranı 2018 yılında yüzde 32,2 iken 2019’da bu oran yüzde 28,5’e geriledi. Farklı ülkelerin Türkiye’ye tehdit olarak algılanıp algılanmadıkları sorgulandığında, ABD yüzde 64,5 ile ilk sırayı alırken, yüzde 55,6 ile İsrail ikinci, yüzde 49,2 ile İngiltere üçüncü sırada yer aldı.

Araştırmanın çarpıcı sonuçlarından biri de Türkiye’de yaşayan Suriyeli sığınmacılarla ilgili. Buna göre 2018’de Suriyeli sığınmacılardan memnun olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 13,7’de kalırken, 2019’da bu oran yüzde 12,9’a geriledi. Memnun olmayanların yüzde 51,6’sı memnun olmama sebebi olarak suça meyilli olmalarını gösterdi. Halkın yüzde 70,9’u Suriyeli sığınmacıların ülkelerine geri gönderileceğine inanmadığını beyan ederken, katılımcıların yüzde 86,1’i “İş sahibi iseniz/olsanız, yanınızda Suriyeli sığınmacı çalıştırır mısınız?” sorusuna hayır yanıtını verdi.

2019 yılında hiç kitap okumayanların sayısı yüzde 60,9’dan yüzde 50,9’a gerileyerek azaldı. Buna karşın her gün kitap okuyanların sayısı artış göstererek yüzde 2,6’dan 4,3’e yükseldi. Araştırma sonuçlarına göre sinemaya ayda üç-dört kez gidenlerin sayısında artış gözlemlenirken, futbol maçına, sergiye ve konsere gidenlerin sayısı da 2018 yılına göre arttı. Hiç sinemaya gitmeyenlerin oranı yüzde 38,3; hiç tiyatroya gitmeyenlerin oranı ise yüzde 73,5 oldu.

YARGININ SİYASALLAŞMASI, KAYYUM, DEMOKRASİ…

• Araştırmadan diğer bazı dikkat çeken sonuçlar ise şöyle:
• Yargının siyasallaştığını düşünenlerin oranı 2018 yılında yüzde 30,8 iken, 2019’da 38,7’ye yükseldi.
• Yüzde 30,7, Türkiye’de demokrasinin zayıfladığını düşünüyor.
• “Türkiye’de yaşamaktan duyduğunuz memnuniyet seviyenizi öğrenebilir miyiz” sorusuna yüzde 46 ‘çok mutluyum’ ya da ‘mutluyum’ cevabını verirken; 2018’de olduğu gibi yüzde 15 ‘çok mutsuzum’ cevabını verdi.
• Türkiye’de siyasal kutuplaşma olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 50,8, olmadığını düşünenlerin oranı ise yüzde 49,2 oldu.
• Kayyum atamalarını katılımcıların yüzde 36,9’u olumsuz görüyor. Yüzde 23,3’ün olumlu gördüğü uygulamaya dair fikri olmayanların oranı yüzde 39,8.