A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

ÖZGÜRLÜK – HAK - TÖREL YAŞAM | 2 (*)

Kategori Kategori: PLATON incelemeleri | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Metin Bobaroğlu | 16 Mayıs 2023 10:43:05

Hegel fizik doğa, şimik doğa, organik doğa üçlüsü içinde doğayı bilim kavramlarıyla inceliyor sonra oradan tine geçiyor. Tine geçmek bilince, ama somut olumlu içerikli bilince geçmek mantık başlangıçta soyuttu ve sadece ilkesel bir bilinçti, bir şeyin bilinci değildi. Doğaya geçti. Doğanın temel yasası olarak bulduğu etkileşim yasası kuvvetlerin etkileşimi yani yasa doğada olmaz, doğada kuvvetler olur, kuvvetlerin çekişmesini bilinçteki karşılığı yasasıdır. Yasa bilinçte olur. Dolayısıyla doğanın yasalarını ve doğayı düzenleyen, değişmesine hareketine neden olan kuvvetlerin işlerini ve ilişkilerini bilince taşıdığımız zaman doğayı yasası ile bilmiş oluyoruz. Ve doğayı istediğimiz bir biçimde yönlendirebiliyoruz.



Doğayı doğaya karşı kullanabiliyoruz diyor. İşte bunun sonrasındaki oluşan bilinç artık somut bir bilinçtir. Yani içeriklenmiştir, doğa yasasının bilincidir ve artık tine yani bilincin bilincine somut olarak evirilebilir. Bu ne demek artık kendi edimlerinin eylemlerinin oluşturacağı bir ikinci doğa oluşturabilir diyor. Bu ikinci doğa kültür doğası. Kültür doğasına da tin diyor geist yani ama weltgeist dünya tini, toplumsal demek istiyor. Öznel tin değil. Öznel tin bilinç. Somutluğu, bilincin kendinin bilincine ve özbilince ulaşması anlamında. Ve tine geçmek kültüre geçmek dediği şeyde tin gerçek tin olarak yani gerçekleşmiş tin olarak realität aşamasında gerçeklik aşamasında etik doğadır diyor. Etik doğa! İşte ikinci doğa dediğimiz bu. Birinci doğa etki tepki yasasına bağlı ve neden sonuç bağlamında rasyonalize edilerek kullanılabilir ve araştırılabilinir. Ama etik doğa nedensellik ilkesi ile değil ereksellik, erek bilimsellik ilkesi ile çalışır. Yani nedene bağlı değil gayeye bağlı oluşur. Eylemler nedene bağlı değildirler. Eylemler gayelerinden doğarlar.

O halde gelecek daima bir tasarımdır. Bu bakımdan Hegel'in tin dediği şey etik doğa olanın bilgisi değil, olması gerekenin bilgisidir. Bilim olanın bilgisi olarak realität’dır. Gerçektir. Ama etik doğa, tin, olması gerekenin bilimi olarak truth ya da hakikattir. Wahrheit’dır. Hakikattir.

İşte etik yaşam törel yaşam, zaten gelmiş olduğumuz süreçte hak kavramından sonra geldiğimiz aşamaydı. Özgürlük, hak kavramına dönüşmüştü, hak ta etik yaşama yani törel yaşama dönüştü. Gene üçleme var, özgürlük, hak ve törel yaşam.

Halbuki ahlak, genel olarak deneyimden, toplumsal tecrübeden, tarihi tecrübeden doğar, yazılı olmayan bir anayasa gibidir ve herkes bunu sezgide bilir. Yani tecrübeli insanlar derler ki evet ya bu genel olarak bizim yaşamımızda böyledir ama bu ne kadar gerçekliğe yani ne kadar titiz bir gerçeklik ortaya koyar. Bu bir genellemedir; ve bu genelleme içinde sınırı doğru düzgün belli olmayan cezalandırmalara da gidebilir. Eğer etik olursa  yani kavram haline getirilir ahlaktan etiğe evrilir kavramsal kılınırsa o zaman yasal olur. Yasal demek ussal olması demek usa evrilmek, sezgiden usa evirilmek. O halde yasal olanda düzenleme içinde bir organon olarak bürokratik bir kuruma dönüşürek toplumun etik yaşamını belirler.

***

Sonsuzca genler, açılar var böyle son şeyde, böyle habire köşeli, köşeli bir daire düşünün köşeli bir türlü tam daireye evrilmez. Çünkü açı onu engeller. O zaman daire nedir? Bu noktadan genlerin çok genliliğe ve daireye dönüşmesi değildir. Daire genleri aşar, açıları aşar ve kapsar, bütünlüktür. İşte saltık ve sonsuzluk bu demek.

Felsefe idenin edimselliği olduğu için kavram bizim bilincimizi felsefi kılacaktır. Kavramın kendisi, kendi amacına uygun kullanım aşamalarında bilinci yaratıyor. Yani idenin kendisi bilinci yarattığı için önceden bir bilincimiz var ve onunla bilmiyoruz. İdenin oluştuğu süreçler içinde bilincimiz evriliyor ve açığa çıkıyor.  

Nasıl oluştuğunu bilmediğimiz hiçbir şeyi bilemeyiz. O halde nasıl oluştu demek, tarih demek. Bilginin asıl sahası oluştuğu mekân, zamanın mekânı tarihtir. Doğada mekân öncedir, zaman onun türevidir. Tarihte zaman öncedir mekân onun türevidir, tersidir. Tarihte zamandan mekâna geçeriz. İşte buna spekülatif düşünme diyor. Kavramdan gerçekliğe ulaşabiliriz.

Peki biz bu zamanın değil total tarih zamanının kavramıyla dönüp oraya bakıp onu şimdinin geçmiş bir aşaması olarak kavradığımız için bir moment olarak kavradığımız için bilebiliriz.

(*) Metin Bobaroğlu'nun zoom konuşmalarından derlenmiştir.

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







Erdoğan'ın tek hedefi iktidarını korumak…
İşçiyi Bırak Kutlasın
Erişim engeli sonrası X'te Ekrem İmamoğlu akımı
Papa Françesko yaşamını yitirdi.
Yunanistan Türk yatırımcıların adalara ilgisinden endişeli

Suriyeli Kürtler silah bırakmaya karşı
Gazze'de üç günde 21 çocuk açlıktan öldü.
Türkiye, İsrail'e karşı eylem planını neden imzalamadı?
ABD, gözaltındaki göçmen sayısını 100 bine çıkarmak için çadır kampları kuruyor.
11 milyon mülteci insani yardıma erişemeyecek.

Çin yapay zekayla “yumuşak gücünü” artırıyor.
Avrupa nasıl Çin'le ABD'nin arasında kaldı?
Elon Musk yeni parti kurduğunu duyurdu…
Trump: Çin'den ithal edilen mallara uygulanan gümrük vergisi oranı % 125'e çıkarılacak
Trump yeni gümrük vergisi tarifelerini açıkladı.

Dünyanın en eğlenceli 40 ülkesi seçildi.
Dedikodu neden toplumda 'olumlu' bir rol oynar?
Avrupa gözünü ABD'li akademisyenlere dikti.
Türkiye'de Covid-19 salgını yaşam süresini azalttı.
Uzmanlar uyardı: "Uzun yaşayanlardan tavsiye almayın"

Osman Hamdi Bey’i bilmeyen varsa bile herhalde Kaplumbağa Terbiyecisi’ni bilmeyen yoktur ya “Mihrap” tablosu...
JAK İHMALYAN'DAN: “RESİM ANLAYIŞIM”
Jak İhmalyan sergisi İstanbul'da
MADELEİNE RİFFAUD, 1924-2024
KOLLEKTİF OYNAMALI KAZANMAK İÇİN

Yapay Zeka Felsefesi
Tutunarak kalmak mı? Bulanmadan donmadan akmak mı?
Tokyo’dan Hasanlar’a, Kudüs’te bir mahkemeden bizim buralara…
“KADERİMİZ DIŞARDAN YAZILAMAZ - DIŞARI KADERİ BELİRLEYEMEZ…”
Niyetime İlham

Yeryüzünü fırına çeviren atmosfer olayı: Isı kubbesi
Dünyanın hareket halindeki en eski buzdağlarından biri yaban hayatı cenneti ile çarpışabilir
Yarasaların azalmasıyla bebek ölümlerinin ilişkili olduğu ortaya çıktı.
AB İklim İzleme Servisi: 2024 yazı kaydedilen en sıcak yaz oldu.
Akdeniz'deki yaşam yok oluşun eşiğine gelmiş.

500 yıllık Da Vinci çizimi sessiz drone teknolojisine ilham verdi.
Çin, HDMI ve DisplayPort alternatifini piyasaya sürdü.
Telefonlar depremi 30 saniye önce bildirdi…
Çin'den gövde gösterisi: Yarı maratonda robotlar insanlarla yarıştı…
Çin'in 10 yıllık yüksek teknoloji planı nasıl işledi?

NASA'nın en kuvvetli teleskobu, evrendeki beklenmedik gelişmeyi ortaya koydu.
İncil'de sözü edilen mistik ağaç 1000 yıllık tohumla yeniden yetiştirildi.
Karıncaların 66 milyon yıldır tarım yaptığı ortaya çıktı.
Antik Mısır'daki popüler masa oyununun şaşırtıcı kökenleri ortaya çıktı.
At binmenin kökenine dair ezber bozuldu.

UNICEF raporunda Türkiye'deki çocuklar son sıralarda
AP'den Türkiye'ye sert mesaj: Kriterler müzakere edilemez
Af Örgütü: Türkiye'de yargıya müdahale derinleşti
"Türkiye'de gazeteciler baskı ve yıldırma ile karşı karşıya"
Uluslararası Şeffaflık Örgütü tarafından 2024 yılı yolsuzluk algı endeksi açıklandı!

BABAM
YAZ-IN SÖZLÜ TARİHLE YAZ-IN SÖZLÜ TARİHLE YÜRÜMEK
İKİ DİRENİŞ
Bu sistemdeki bir kusur değil, sistemin kendisi
Post-truth dünyada adalet nedir?

DEVLET NEDİR
Kim Kimi Kandırmakta
LOZAN (Lousanne)
KORE...
DOĞUM ORANI

Mimar Sinan: Bir Dehanın Yükselişi ve Osmanlı Mimarisinin Zirvesi
İskandinav Göçleri ve Vikinglerin Avrupa Üzerindeki Etkisi
Hümanizm Nedir?
Osmanlı’da kahve kültürü, Osmanlı’da kahve isimleri..
Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git