A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

ÖZGÜRLÜK – HAK - TÖREL YAŞAM | 2 (*)

Kategori Kategori: PLATON incelemeleri | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Metin Bobaroğlu | 16 Mayıs 2023 10:43:05

Hegel fizik doğa, şimik doğa, organik doğa üçlüsü içinde doğayı bilim kavramlarıyla inceliyor sonra oradan tine geçiyor. Tine geçmek bilince, ama somut olumlu içerikli bilince geçmek mantık başlangıçta soyuttu ve sadece ilkesel bir bilinçti, bir şeyin bilinci değildi. Doğaya geçti. Doğanın temel yasası olarak bulduğu etkileşim yasası kuvvetlerin etkileşimi yani yasa doğada olmaz, doğada kuvvetler olur, kuvvetlerin çekişmesini bilinçteki karşılığı yasasıdır. Yasa bilinçte olur. Dolayısıyla doğanın yasalarını ve doğayı düzenleyen, değişmesine hareketine neden olan kuvvetlerin işlerini ve ilişkilerini bilince taşıdığımız zaman doğayı yasası ile bilmiş oluyoruz. Ve doğayı istediğimiz bir biçimde yönlendirebiliyoruz.



Doğayı doğaya karşı kullanabiliyoruz diyor. İşte bunun sonrasındaki oluşan bilinç artık somut bir bilinçtir. Yani içeriklenmiştir, doğa yasasının bilincidir ve artık tine yani bilincin bilincine somut olarak evirilebilir. Bu ne demek artık kendi edimlerinin eylemlerinin oluşturacağı bir ikinci doğa oluşturabilir diyor. Bu ikinci doğa kültür doğası. Kültür doğasına da tin diyor geist yani ama weltgeist dünya tini, toplumsal demek istiyor. Öznel tin değil. Öznel tin bilinç. Somutluğu, bilincin kendinin bilincine ve özbilince ulaşması anlamında. Ve tine geçmek kültüre geçmek dediği şeyde tin gerçek tin olarak yani gerçekleşmiş tin olarak realität aşamasında gerçeklik aşamasında etik doğadır diyor. Etik doğa! İşte ikinci doğa dediğimiz bu. Birinci doğa etki tepki yasasına bağlı ve neden sonuç bağlamında rasyonalize edilerek kullanılabilir ve araştırılabilinir. Ama etik doğa nedensellik ilkesi ile değil ereksellik, erek bilimsellik ilkesi ile çalışır. Yani nedene bağlı değil gayeye bağlı oluşur. Eylemler nedene bağlı değildirler. Eylemler gayelerinden doğarlar.

O halde gelecek daima bir tasarımdır. Bu bakımdan Hegel'in tin dediği şey etik doğa olanın bilgisi değil, olması gerekenin bilgisidir. Bilim olanın bilgisi olarak realität’dır. Gerçektir. Ama etik doğa, tin, olması gerekenin bilimi olarak truth ya da hakikattir. Wahrheit’dır. Hakikattir.

İşte etik yaşam törel yaşam, zaten gelmiş olduğumuz süreçte hak kavramından sonra geldiğimiz aşamaydı. Özgürlük, hak kavramına dönüşmüştü, hak ta etik yaşama yani törel yaşama dönüştü. Gene üçleme var, özgürlük, hak ve törel yaşam.

Halbuki ahlak, genel olarak deneyimden, toplumsal tecrübeden, tarihi tecrübeden doğar, yazılı olmayan bir anayasa gibidir ve herkes bunu sezgide bilir. Yani tecrübeli insanlar derler ki evet ya bu genel olarak bizim yaşamımızda böyledir ama bu ne kadar gerçekliğe yani ne kadar titiz bir gerçeklik ortaya koyar. Bu bir genellemedir; ve bu genelleme içinde sınırı doğru düzgün belli olmayan cezalandırmalara da gidebilir. Eğer etik olursa  yani kavram haline getirilir ahlaktan etiğe evrilir kavramsal kılınırsa o zaman yasal olur. Yasal demek ussal olması demek usa evrilmek, sezgiden usa evirilmek. O halde yasal olanda düzenleme içinde bir organon olarak bürokratik bir kuruma dönüşürek toplumun etik yaşamını belirler.

***

Sonsuzca genler, açılar var böyle son şeyde, böyle habire köşeli, köşeli bir daire düşünün köşeli bir türlü tam daireye evrilmez. Çünkü açı onu engeller. O zaman daire nedir? Bu noktadan genlerin çok genliliğe ve daireye dönüşmesi değildir. Daire genleri aşar, açıları aşar ve kapsar, bütünlüktür. İşte saltık ve sonsuzluk bu demek.

Felsefe idenin edimselliği olduğu için kavram bizim bilincimizi felsefi kılacaktır. Kavramın kendisi, kendi amacına uygun kullanım aşamalarında bilinci yaratıyor. Yani idenin kendisi bilinci yarattığı için önceden bir bilincimiz var ve onunla bilmiyoruz. İdenin oluştuğu süreçler içinde bilincimiz evriliyor ve açığa çıkıyor.  

Nasıl oluştuğunu bilmediğimiz hiçbir şeyi bilemeyiz. O halde nasıl oluştu demek, tarih demek. Bilginin asıl sahası oluştuğu mekân, zamanın mekânı tarihtir. Doğada mekân öncedir, zaman onun türevidir. Tarihte zaman öncedir mekân onun türevidir, tersidir. Tarihte zamandan mekâna geçeriz. İşte buna spekülatif düşünme diyor. Kavramdan gerçekliğe ulaşabiliriz.

Peki biz bu zamanın değil total tarih zamanının kavramıyla dönüp oraya bakıp onu şimdinin geçmiş bir aşaması olarak kavradığımız için bir moment olarak kavradığımız için bilebiliriz.

(*) Metin Bobaroğlu'nun zoom konuşmalarından derlenmiştir.

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







YILMAZ GÜNEY’E DAİR ekitab
Dünya Sağlık Örgütü: Yeni Kovid-19 varyantı ölümleri arttırabilir.
Yazarlarımızdan Sevgili Aykut Yazgan’ı kaybettik
Yurt dışına göç eden Türk vatandaşları: 2022'de son 7 yılın rekoru kırıldı
Milyonlarca Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının bilgileri bir internet sitesinde!

Türkiye’de 21 yılda 15 bini aşkın arazi, 289 bini aşkın konut ve işyeri yabancılara satıldı
FRANSA İKTİDAR CEPHESİ DERSLERİ HAL VE GİDİŞ: SIFIR
YA HABİBİ... BURASI FRANSA: NANTER’DE BİR POLİS BİR ÇOCUĞU ÖLDÜRDÜ... NAHEL M. 17 YAŞINDAYDI...
Kahovka barajının yıkılmasının vahim sonuçları
Katar Gate: AP'deki rüşvet skandalında Türkiye bağlantısı

Birleşmiş Milletler’den 48 ülke için korkutan rapor
Daron Acemoğlu: Türk halkını zor günler bekliyor
Türkiye’de yıllık et tüketimi 10 kg dan az
Çin Alman otomobillerini tahtından ediyor.
Acemoğlu: 15 yıl Türkiye için fırsat penceresi bunu harcarsa sonu trajik olur

ANA(KADIN)LARIN SESİ
Dünya genelinde kanser vakalarında büyük artış
İnsan vücudu ne kadar sıcağa dayanabilir?
Para, Bir İnsanı Elit Yapar mı?
2023 FIFA Kadınlar Dünya Kupası’nda rekor bekleniyor

"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap
ENTERNASYONAL
REMZİ RAŞA’YI ANMAK İÇİN
GREV HAKKI TARTIŞILIYOR, TANINIYOR
“İŞÇİLER SAHAYA İNMELİ”, BÜLENT ECEVİT’LE SÖYLEŞİ

SABİTESİZ GÖRECELİ OLABİLİR Mİ?
Ana gibi yar, Anadolu gibi diyar olmaz
HÜMANİZMANIN KANITLANMASI
YABANCILAŞMA
GERÇEK FELSEFE

Kuzey Denizi'nde sızıntı korkusu
AKBELEN ORMANI DİRENİYOR
Akbelen Ormanı'ndaki çevre direnişi
WMO aşırı sıcaklarda kalp krizi ve ölüm uyarısında bulundu
2023-2027'de dünya genelinde rekor hava sıcaklıkları görülebilir

Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?
Apple'dan iPhone Uygulamalarına Dev Zam: 1 Dolarlık Uygulama 17 TL Oldu

İnsanların ataları 'yeryüzünden silinme noktasına gelmiş olabilir'
Buz adam Ötzi Anadolulu çıktı
Güneş fırtınaları bizim için ne anlama geliyor?
Eratosthenes MÖ 3. Yüzyılda dünya'nın çevresini nasıl ölçtü?
Leonardo da Vinci'nin annesi Çerkes bir köle

Türkiye'de su krizi araştırması yayımlandı
Suudi Arabistan yüzlerce göçmeni öldürdü
Yalan haberlere neden inanıyoruz?
Gençlerin yüzde 63'ü Türkiye'den gitmek istiyor.
Modern köle sıralamasında Türkiye zirvede

Göbeklitepe'deki son keşifler ne anlama geliyor?
AYKUT YAZGAN’I OKUMAK
Megapik “Yeniden” adlı kitabın yazarı Dr. Meltem Hınçal ile bir söyleşi....
Mektub var, Ragip Duran’dan
Türkiye’de farkında olmak ya da olabilmek...

BOTAN ÇAYI
7 Harika
Bir Yabancı Gibi
SOKRATES
EFLATUN

Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış
Antik Çağlarda Kendi Memleketlerine Karşı Savaşan Paralı Askerler
Sümer Atasözleri ve Özdeyişler
Museviliği benimsemiş tek Türk devleti : Hazarlar


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git