Rach 34 yaşında bir Avustralyalı. Dünyada cilt kanseri oranının en yüksek olduğu ülkede, birçokları gibi o da "güneşten korkarak" büyümüş. Çocukluğu, Avustralya okullarında yaygın olan meşhur "şapka yoksa oyun da yok" kuralı, güneşin kanser yapacağına dair 90'ların reklamları ve evinin her kapısında nöbet tutan güneş kremi tüpleriyle geçti. Bu durum, Rach'ı günde birkaç kez güneş kremi süren ve nadiren şapkasız evden çıkan biri haline getirdi.


"Kafam karışmıştı ve biraz da kızgındım. 'Şaka mı bu?' diyordum. Her şeyi doğru yaptığımı sanıyordum ama yine de başıma geldi." Bu öfke, yıllardır kullandığı güneş kreminin güvenilmez olduğunu ve bazı testlere göre neredeyse hiç güneş koruması sağlamadığını öğrendiğinde daha da arttı. Güvenilir bir tüketici koruma grubu tarafından yapılan bağımsız analiz, Avustralya'nın en popüler ve pahalı güneş kremlerinden bazılarının iddia ettikleri korumayı sağlamadığını ortaya koyarak ulusal bir skandala yol açtı.

Tüketicilerden büyük bir tepki geldi, ülkenin tıbbi gözlemcisi tarafından bir soruşturma başlatıldı, çok sayıda ürün raflardan çekildi ve dünya çapında güneş kreminin düzenlenmesine ilişkin sorular gündeme geldi. Kozmetik kimyageri Michelle Wong BBC'ye yaptığı açıklamada, "Bu kesinlikle Avustralya'ya özgü bir sorun değil" dedi.

Avustralyalıların güneşle karmaşık bir ilişkisi var: onu seviyorlar ama aynı zamanda ondan korkuyorlar. Ülke, dünyadaki en yüksek cilt kanseri oranına sahip ve her üç Avustralyalıdan ikisinin yaşamları boyunca en az bir cilt kanseri geçireceği tahmin ediliyor.  Bu nedenle Choice Australia, Haziran ayında sarsıcı raporunu yayınladığında hemen yankı uyandırdı. Grup, 20 güneş kremini bağımsız akredite bir Avustralya laboratuarında test etti ve 16'sının pakette listelenen SPF veya cilt koruma faktörü derecesini karşılamadığını tespit etti.

Rach'in özel olarak kullandığını söylediği bir yüz ürünü olan Ultra Violette'in Lean Screen SPF 50+ Matlaştırıcı Çinko Cilt Kremi, tespit edilen "en önemli başarısızlık" oldu. SPF 4 sonucu veren bu ürün, Choice'u o kadar şaşırttı ki benzer bir sonuç veren ikinci bir test yaptırdı. SPF iddialarını karşılamayan diğer ürünler arasında Neutrogena, Banana Boat, Bondi Sands ve Kanser Konseyi'nin ürünleri de vardı - ancak hepsi Choice'un bulgularını reddetti ve kendi bağımsız testlerinin güneş kremlerinin reklamı yapıldığı gibi çalıştığını gösterdiğini söyledi.

Markaların tepkisi sertti. Terapötik Ürünler Birliği'nden (TGA) bulguları araştıracağını ve "gerektiği şekilde düzenleyici önlemler alacağını" söyleyen hızlı bir yanıt geldi. Ultra Violette, "Lean Screen'in güvenli ve etkili olduğundan emin olduklarını" söyleyerek ve İngiltere de dahil olmak üzere neredeyse 30 ülkede satılan ve 50 A$'ın  üzerinde perakende satış yapan ürünün kapsamlı testlerini detaylandırarak yanıt verdi.

Ancak iki aydan kısa bir süre sonra, sekiz farklı laboratuvar testinde tutarsız sonuçlar vermesi üzerine Lean Screen'in geri çağrılacağını duyurdu. Markanın Instagram hesabında yayınlanan açıklamada, "Ürünlerimizden birinin gurur duyduğumuz ve bizden beklediğiniz standartların altında kalmasından dolayı derin üzüntü duyuyoruz" denildi.

"O zamandan beri ilk test laboratuvarı ile ilişkisini sonlandırdığını" da ekledi. Geçtiğimiz iki hafta içinde, diğer markalar, hiçbiri Choice raporunda yer almayan en az dört ürünün daha satışını "durdurdu". Rach, kanser teşhisi ile kullandığı güneş kremi markası arasında bir bağlantı olduğunu kanıtlamanın hiçbir yolu olmadığını biliyor. Böyle bir bağlantı olduğunu iddia etmediğini söylüyor.

Ancak Ultra Violette'in skandala verdiği yanıtın can sıkıcı olduğunu söyledi. Ürünlerinin tehlikeleri konusunda gerçek bir sorumluluk almadıklarını düşündü ve etkinliği konusundaki şüphelere rağmen iki ay boyunca satmaya devam etme kararlarından dolayı hayal kırıklığına uğradı:

"Kızgındım, üzgündüm, neredeyse inkar ediyordum."

Rach gibi, rahatsız olan bir grup müşteri de bu skandalın sektöre olan inançlarını sarstığını söylüyor. Ultra Violette'in geri çağırma açıklamasına yanıt olarak bir kişi "Para iadesi yılların güneş hasarını gerçekten geri çevirmeyecek, değil mi?" diye yazdı. Bir sözcü BBC'ye Ultra Violette'in diğer tüm ürünlerini yeniden test ettiğini ve SPF derecelerini doğruladığını söyledi.

Yapılan açıklamada, "Choice'un testinde başarısız olan 16 ürün arasında satışları durdurmakla kalmayıp ürünü tamamen geri çeken, güvenliğe öncelik veren ve müşterilere para iadesi ve ürün kuponuna erişim sağlayan ilk ve şu anda tek ürün biz olduk" denildi.

Ultra Violette sözcüsü, markanın bu hesaplaşma anının boşa gitmemesini sağlamak için TGA ve diğerleriyle birlikte çalıştığını da sözlerine ekledi.  Choice, TGA'yı güneş kremi pazarında daha fazla araştırma yapmaya çağırdı ve ayrıca ürünlerinde listelenen SPF korumasını sorgulamak için nedeni olan tüm markaları bunları derhal satıştan kaldırmaya çağırdı. Kampanyalar direktörü Rosie Thomas BBC'ye yaptığı açıklamada "Avustralya güneş kremi endüstrisinde acilen ele alınması gereken ciddi bir sorun olduğu açıktır" dedi.

Bu noktaya nasıl gelindi?

Avrupa'da güneş kremi kozmetik olarak sınıflandırılırken, Avustralya bunu tedavi edici bir ürün -aslında bir ilaç - olarak düzenliyor. Bu da dünyadaki en sıkı güneş kremi düzenlemelerinden bazılarına tabi olduğu anlamına geliyor. Bu skandala adı karışan markalar, ürünlerinin ticaretinden para kazanıyor ve bu gibi skandalların yaşanmasını istemezler. Peki bu nasıl yaşandı?

Australian Broadcasting Corporation tarafından yapılan bir araştırma, Choice'un testlerinde başarısız olan ürünlerin en az yarısının ABD merkezli tek bir laboratuvar tarafından onaylandığını ve bu tesisin rutin olarak yüksek test sonuçları kaydettiğini ortaya çıkardı.

Ayrıca, raflardan çekilen güneş kremlerinin birçoğunun benzer bir temel formülü paylaştığını ve Batı Avustralya'daki bir üreticiyle bağlantılı olduğunu tespit etti. TGA, devam eden soruşturmalar hakkında genellikle konuşmadığını çünkü onları tehlikeye atmak istemediğini, ancak "oldukça öznel" olabilen "mevcut SPF test gerekliliklerini gözden geçirmeyi" de araştırdığını söylüyor.

Bir sözcü BBC'ye yaptığı açıklamada, "TGA, farklı güneş koruyucu ürünlerin aynı veya benzer temel formülasyonları paylaşmasının yaygın bir uygulama olduğunun da farkındadır" dedi. Lab Muffin Beauty Science'ın kurucusu Dr. Wong, yüksek koruma sağlayan tutarlı ve konforlu güneş kremlerinin yapımının çok teknik ve zor olduğunu söylüyor. Herkesin cildinin ürüne farklı tepki verdiğini ve cildin ter, su veya makyajla neredeyse her zaman stres testine tabi tutulduğunu ekliyor.

Aynı nedenlerden dolayı etkili bir şekilde derecelendirme yapmak da çok zor. Güneş kremini 10 kişiye aynı kalınlıkta sürerek, ardından ürün sürülmüş ve sürülmemiş ciltlerinin yanmaya başlamasının ne kadar sürdüğünü zamanlayarak test ediliyor. Ne aradığınıza dair net yönergeler olsa da, Dr. Wong hala çok fazla değişken olduğunu söylüyor. Bu, cilt dokusu veya tonuna da bağlı ve "farklı laboratuvarlar farklı sonuçlar alıyor." Ancak sonuçların sahtesinin yapılmasının da oldukça kolay olduğunu söylüyor ve ABD'li yetkililerin 2019 yılında bir güneş kremi test laboratuvarına yönelik yürüttüğü ve laboratuvar sahibinin dolandırıcılık suçundan hapse atılmasıyla sonuçlanan soruşturmaya işaret ediyor.

Dünyanın dört bir yanından pek çok güneş kremi markası aynı üreticileri ve test laboratuvarlarını kullanıyor - dolayısıyla bu sorunun Avustralya'ya özgü olma ihtimali düşük: "Birisi çıkıp diğer ülkelerde bir sürü güneş kremini test edene kadar, bunun boyutunu bilemeyiz."

Ancak, cilt kanseri açısından yüksek risk altında olan birçok insanın sinirlerine dokunmuş olsa da, Dr. Wong soruşturmanın tetiklediği paniğin orantısız olduğunu düşündüğünü söyledi. 90'lı yıllarda yapılan ve günlük SPF 16 güneş kremi kullanımının cilt kanseri oranlarını önemli ölçüde düşürdüğünü ortaya koyan dünyanın en büyük güneş kremi klinik çalışmasına işaret ediyor.

Dr. Wong, "[Choice tarafından] test edilen güneş kremlerinin %95'i cilt kanseri insidansını yarıdan fazla azaltacak kadar yüksek SPF'ye sahiptir" diyor. Wong, bir güneş kremi uygularken yapılacak en önemli şeyin, yüzünüz dahil vücudunuzun her bölgesi için en az bir çay kaşığı olmak üzere yeterince sürmek olduğunu söylüyor. Ve ideal olarak, özellikle çok terliyorsanız veya yüzüyorsanız, yaklaşık her iki saatte bir uygulamalısınız.

Uzmanlar ayrıca güneş kremini koruyucu giysiler giymek ve gölge bir yer aramak gibi diğer güvenlik yöntemleriyle birlikte kullanmanızı tavsiye ediyor.

Kaynak : BBC