Onu dinleyenler biliyor benzersiz bir sanatçı ile karşılaştıklarını. Bir sanatçıdan biraz daha fazlası olduğunu... O bir Aşık. Çağımızın bir aşığı ama. Nevid Müsmir, gelenekle çağdaş olanın uyumu, evrenselin bireyin biricikliğinden süzülüp akması, söyleyenin sazıyla sözüyle bir olup aşk olması, dinleyenlerin içine aşkın akması demek. Peki kimdir Nevid Müsmir?

Sevenlerine, yolu aşka düşenlere bir küçük tat olsun diyerek...


Deniz Günal: Merhaba, Sevgili Nevid Müsmir, söyleşi isteğimi kabul ettiğiniz için çok sevinçlim. Önce müziğinizle başlamak istiyorum. Çalmaya söylemeye nasıl başladınız anlatır mısınız?

Nevid Müsmir: Merhaba, aslında ben teşekkür ederim. Müzikle çocukken babamın ‘ney’inin sesiyle tanıştım. İlk önce ritim sazlarına yöneldim, daha sonra telli çalgılara, sırayla setâr, temire( Ehl-i Hak tenburu), tamdıra ve bağlama. Saz çalmağa olan sevgim Aşık Mahzuni Şerif’in “bugün ben şahımı gördüm” eserini duyduktan sonra oluştu ve kendi kendime bağlamayı öğrenmeğe başladım. Hiç müzik öğretmenim olmamıştır, eğer bir kusurum varsa icralarımda affınıza sığınıyorum.    

    
Deniz: Sizin Dem adlı parçanızı dinlemiştim önce. Tamamen rastlantı ile, youtube’da bir türkü ararken karşılaşmıştım. Sözleri, çalışınız, söyleyişiniz ile yalnızca güzel ve değişik söylenen bir halk ezgisi olmadığını, kadim aşk deryasının bir damlası olduğunu duyumsamıştım. Dem adlı parçanın sözleri Davud Müsmir’in. Diğer şiirlerini de besteliyorsunuz. Bize Davud Müsmir kimdir, üzerinizdeki etkisi nedir söz edebilir misiniz?

Nevid: Davud Müsmir babamdır. Birbirimize aşığız. Benim ma`nevi dünyamın temel taşlarının mi`marıdır kendisi, sözde değil, özde derviş olan bir ferddir. Bu gerilim dolu dünyada o kadar yumuşacık davranışları var ki, sanki burada yaşamıyor. Derin ve manalı şiirleri var ama kendisin şair olarak kabul etmiyor ve bu tevazu gösterisi değil.


Deniz: Söylediğiniz, bestelediğiniz yapıtlar, sahne duruşunuz ile, insanlığın en önemli mirası olan binlerce yıllık Hak ve insan aşkı geleneği içinde yoğrulduğunuzu görebiliyoruz. Nasıl bir yaşamınız var, yaşam felsefeniz nedir?

Nevid: İnşallah öyledir. Yaşamım her kimse gibidir. Müzik öğretmenliği yapıyorum, haftada dört gün ders verip 3 gün geziyorum, bazen sazla bazen sazsız. Yaşam felsefemde kendimi ruh olarak kabul etmişimdir. Bütün varlığın aşkı öğrenmesi için var olduğuna inanıyorum.


Deniz: Sizin bestelerinizde Yunus Emre, Fuzuli, Nesimi gibi ulu ozanlar olduğu gibi, adlarını benim yeni duyduğum Zelimhan Yakup, Aşık Alesker, Karadağlı Hekim AbülKasım Nebati gibi ozanlar da var. Beste yapacağınız ozanları, deyişlerini nasıl seçiyorsunuz?

Nevid: Aslında şiirler beni seçiyor, ben onları değil. Kitapları sayfaladığımda bazı şiirler beni benle tanıştırıyor, o demde olan ben ile. O anda yaşatıyor ve demime dem katıyor.


Deniz: Besteleme sürecinizden söz edebilir misiniz? Nasıl başlıyorsunuz? Müziği önce içinizde mi duyuyorsunuz, yoksa daha teknik bir çalışma mı sürdürüyorsunuz?

Nevid: Şiirlerden hal aldıktan sonra, şiirin özelliklerini düşünerek, makam ve ritim kalıbı seçiliyor. Sonra birşeyler içeride mırıldamağa başlıyor,  yavaş yavaş bir bütün haline geliyor. Sadece ritim ve makam özellikleri  kafada düşünülüyor gerisinde benim müdahalem yoktur. Besteler her yerde yapılabilir,  sokakta yürürken, kavga edirken, araba sesi duyurken, gece uykusuz kalırken. Özellikle ben hasta olduğum dönemlerde daha çok yoğunlaşıp, daha çalışkan oluyorum bu konuda, sanki o anlarda mesafe daha az oluyor bütün bestelerin yaradanından. Vehdet  ve birleşme üretimidir yaratmak.

Deniz: Muğam düzeninde yedi muğam bulunurmuş. Rast, Şur (içli), Segah, Şuşter, Çargah (heyecanlı, tutkulu), Bayati-Şiraz ve Humuyün.  Sizin yeğlediğiniz, kendinizi daha iyi anlattığınız bir muğam var mı?

Nevid: Siyah zeytinle yeşil zeytinin yeri ayrı, her birinin başka tadı var.


Deniz: Türkiye’deki halk ezgilerinin üzerinizde nasıl bir etkisi var? “Felek çakmağını çaktı” adlı Erzurumlu Emrah’a ait Anadoluya ait türküyü çok güzel yorumlamışsınız. Aynı şekilde “sağ gözü sol göze muhtaç eyleme” adlı türküyü çok içten okuyorsunuz... Anadolu Halk ezgileri ile duygusal bağınızı açabilir misiniz?

Nevid: İlk türküyü duyduğumda bunu fark ettim ki Anadolu müziği bana yabancı değil, benim kalbimin en derin yerlerinden bana sesleniyor, sanki benim kendi müziğim gibi, aslında Azerbaycan’ın batısı ve Anadolu’nun doğusunda olan müzik de çok benziyorlar. Ben kendimi türkülere klasik şark müziğinden daha yakın hissediyorum ve onbeş seneden fazladır ki bu müziği tanımağa çalışıyorum.


Deniz: Vefa ve Cefa adlı Fuzuli’den bestelediğiniz parçanızı Anadolu-Horasan sentezi olarak tanımlıyorsunuz.  Bu sentezi nasıl bir düşünce biçimi ve müzik yorumu ile yapabildiniz?

Nevid: Horasan’da icra olunan dütar (tamdıra) ve Anadolu’da çalınan iki telli çalgı aynı sazlar gibi düşünülebilir. Dütar ve iki telli curanın sesini kullanarak, her iki bölgenin müzikal motivlerin kullanarak bu sentezi yapmağa çalıştım.


Deniz: Azeri aşıklık geleneğinde kendine özgü bir söyleme biçimi olduğundan söz ediliyor. Bundan biraz söz eder misiniz? Siz, her sözü yaşayarak, anlamı, çağrışımları ile sözün kendisine dönüşerek okuyorsunuz parçaları. Sizin söyleme biçiminiz nereden geliyor?

Nevid: Azerbaycan aşıklık geleneğinde solcu harekatın etkisi nedeniyle batini tarzlar yerini zahiri ve real düşüncelere vermiş. Köylerde düğün geleneğinden gelen mikrofonsuz icra etmek nedeniyle bağırarak söylemek bir ekol olarak halka itilmiş ve insanlar bağırmayanları sanatçı olarak kabul etmiyorlar. Ben bu konuya tepki göstermek için daha çok bam sesleri ve müziğin önemli amacı olan batin ve iç dünyasını ilgilendiren şiirleri kullanarak yola çıktım.


Deniz: “Dur Qacaq Nebi”nin sözleri ve bestesi size mi ait? Sözleri anlayabilmek için araştırma yaptığımda, yalnızca efsaneye ulaşabildim fakat sizin parçanızın sözlerinin, bestesinin kimin olduğuna ulaşamadım..

Nevid: Sözleri Şehriyar`a ve bestesi bir öğrencime aittir. Bence Şehriyar bu şiirde kendi ruhuna kaçak Nebi olarak hitapta bulunmuş, kafes derken cismini kast etmiştir. İkinci kıtada ise milliyetçi ve solcuları eleştirip, bir ağacı annesine benzeterek çok duygusal bir tasvir yaratıyor.


Deniz: Etkilendiğiniz sanatçılar hangileridir?  Sizi sanatlarının ve kişiliklerinin hangi özellikleriyle etkilediler.

Nevid: Bütün ciddi müzik yapan müzisiyenler beni etkilemiştir, hepsine bol-bol teşekkür borcum var. Bence müzisiyenin müziğinden etkilenmek gerekiyor.


Deniz: Son çalışmalarınızdan söz edebilir misiniz?

Nevid: Türkiye`de nisan ayında çıkan Ağış isimli albüm, kayıp düğün havaları projesi, zikir nefesleri projesi, bir farsça ortak çalışma ve bir arapca proje. Son iki  proje gizli.


Deniz: İran’da bir Azeri Türk olmak, bir sanatçı - Azeri aşıq- olmak nasıl bir şey?

Nevid: Bundan vaz geçelim ama durumumuz hiç iyi değil. Ben de bir inşaat mühendisiyim ama devlet işini bıraktım.


Deniz: Çok genç yaşta yaptığınız bestelerle bize gerçek, çağdaş bir aşık ile karşı karşıya olduğumuzu gösteriyorsunuz. Kendi şiirleriniz var mı? İlerde sözüyle bestesiyle size ait parçalar dinleyecek miyiz?

Nevid: Çok sağolun, Aşık olmak haktan gelen bir yetenek ki ben nasipsizim bu feyzden.


Deniz: Müziğinizi nerede görüyorsunuz? Müzikte kendinizi nerede görmek istiyorsunuz?

Nevid: Öğrenmek aşamasındayım, sağlam öğrenmeği çok severim.


Deniz: Zaman ayırdığınız için çok sağolun Sevgili Nevid Müsmir. Yolunuz açık, aydınlık, muhabbet, bereket dolu olsun.

Nevid: Gönüllere Bereket dolsun Deniz hanım.


Bilgi aktarılabilir ama deneyim yalnızca yaşanabilir. Yalnızca yaşanması gerekeni anlatmaya kalkınca insan sözün nereye yol aldığını ne hale geldiğini bilemez artık. Öyleyse susmalı, aşka yol vermeli. O gönülden gönüle akar. Nevid Müsmir’in sesiyle aksın.

Nisan ayında çıkan son albümü, Ağış’dan bir parçadır bu.  Sözler Nebati`ye ait.


*   Bu söyleşiye adını veren, söyleşinin başında ilk dizelerini alıntıladığım koşma Zelimxan Yaqub’a ait. Tamamı aşağıda. Onu Nevid Müsmir’in sesinden, sazından dinlemenizi öneriyorum. Youtube`da bulabilirsiniz.

Tanrı sesi sözden evvel yaratdı,
Tebi`etin yağışı ses, qarı ses.
Sel kükredi, çay gürledi, su daşdı,
Derelerin qazancı ses barı ses.
...
Ses ucaldı hevesinde insanın,
Ses qaynadı nefesinde insanın,
Neler yoxdu lehcesinde insanın,
Kamanı ses, qavalı ses, tarı ses.

Sevgi dedim dodaq esdi dil esdi,
Gözellerin gerdeninde tel esdi,
Qarlı dağdan göy çimene yel esdi,
Ses eyledi kepenek ses arı ses.

Sesin varsa, bil kişisen bil ersen,
sessizlerin göz yaşını silirsen,
“Zelim xanı taniyanda bilirsen,
Yarı sazdır, yarı sözdür, yarı ses