Avustralya bir fosil yakıt devi olmasına rağmen, başkenti Canberra temiz enerjinin öncüsü konumunda. Bölgede kömür ve doğal gaz yatırımları, rüzgâr ve güneş lehine terk edildi, elektrik faturaları düştü. Avustralya'nın o dönemdeki müstakbel başbakanı Scott Morrison 2017 yılında parlamentoda yaptığı konuşmada elinde bir kömür parçası tutarak, fosil yakıtların "geleceğin vazgeçilmez enerji kaynağı" olduğunu söylemişti. Oysa parlamentonun bulunduğu başkent Canberra bölgesi, o yıllarda bile neredeyse yüzde 100 rüzgâr ve güneş enerjisi kullanıyordu.


Bu yeşil enerji yolculuğunun temeli, yaklaşık 500 bin nüfuslu başkent Canberra'yı da kapsayan Avustralya Başkent Bölgesi'nin (Australian Capital Territory/ACT), 2020 yılında kömür ve doğal gazdan vazgeçerek, elektrik ihtiyacını tümüyle yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılamaya başlamasıyla atıldı.

ACT, Avrupa dışında şebekesini karbondan arındıran 100 binin üzerinde nüfusa sahip ilk vilayet veya şehir oldu. Bu unvanı alan ilk şehir, yüzde 70 temiz hidroelektriğin kullanıldığı İzlanda'nın başkenti Reykjavik'ti. Ertesi yıl Canberra, İngiltere merkezli enerji karşılaştırma sitesi USwitch tarafından "dünyanın en sürdürülebilir şehri" seçildi.

Aslında bu başarı, Avustralya genelindeki durumla pek örtüşmüyor. Zira ülke çapında yenilenebilir enerjiyle üretilen elektriğin ortalama payı sadece yüzde 35 civarında. Güneş zengini Avustralya, kaybedilen zamanı telafi etmek için kömürle çalışan santralleri teker teker kapatıyor. 2030 yılında ülke genelinde yenilenebilir enerji oranının yüzde 82'ye ulaşması hedefleniyor.

Canberra'nın ilerici kararı

Peki bu kıta ülkenin başkenti, fosil yakıt denizinde nasıl temiz enerji adası haline gelebildi?

2010'ların ortalarında, Avustralya'da iktidardaki muhafazakâr hükümet, ülke genelinde kömür ve doğal gaza bağımlılığı sürdürmek için temiz enerji girişimlerini durdurdu. ACT yönetimi ise şebekesini karbondan arındırmak için yeni güneş ve rüzgâr enerjisi projelerine büyük yatırımlar yapma kararı aldı. 2045'e kadar "sıfır emisyon" hedefi belirlendi.

Avustralya'daki bağımsız iklim kuruluşu İklim Konseyi'nde danışman olarak görev yapan enerji uzmanı Greg Bourne, ACT'nin 2001'den beri iktidarda olan çevreci merkez sol bir hükümete ve iklim bilinci yüksek bir nüfusa sahip olmasının böylesine iddialı hedeflerin belirlenmesinde etkili olduğunu düşünüyor ve ekliyor: "Canberra yönetiminin, uzun vadeli bir vizyonu vardı. Bu nedenle federal hükümetin ve fosil yakıt lobicilerinin entrikalarını görmezden geldi."

ACT yönetimi ayrıca Avrupa ülkelerini örnek aldı. Bu kapsamda temiz enerji inovasyonlarını ve yatırımlarını teşvik etmek için 2016'da kendi Yenilenebilir Enerji Merkezi'ni kurdu. Güneş enerjisinin öncüsü olarak kabul edilen Almanya'nın Freiburg şehrine bir heyet gönderildiğini de hatırlatan Bourne, Canberra'daki Avustralya Ulusal Üniversitesi'nde fotovoltaik güneş panelleri üzerine çığır açan araştırmalar yapıldığını da vurguluyor.


Elektrik faturaları azaldı

ACT hükümetinin Çevre, Su ve Emisyon Azaltma Genel Müdür Yardımcısı Geoffrey Rutledge'a göre, Canberra sakinleri artık Yeni Güney Galler eyaletindeki komşularına oranla yılda 257 ile 385 dolar arası daha az elektrik faturası ödüyor. Bunun en önemli nedeni, yenilenebilir enerji fiyatının, değişken piyasa dalgalanmalarına tabi olan fosil yakıtlarla çalışan elektriğe oranla daha düşük olması.

Canberra sakinleri ayrıca, güneş ve rüzgâr projelerine ek olarak, elektrikli otomobillerini daha ucuza şarj ederken, elektrik, ısınma ve sıcak su gibi ihtiyaçlarını güneş panellerinden karşılıyor. ATC yönetimi de güneş enerjisi yatırımlarını büyük ölçüde sübvanse ediyor.

Bourne, "Enerji neredeyse her yerde üretiliyor, her yerde kullanılıyor, her yerde depolanıyor" diyor. ACT genelinde, evlerde ve işletmelerde 5 bin depolama bataryası da dahil olmak üzere, merkezî bir şebekeye olan bağımlılığı sınırlamak için batarya depolama projeleri de geliştiriliyor.

Ruttledge, elektrikli otomobil bataryalarının evleri ve kamu hastanelerini elektrik ihtiyacını karşılamak için kullanıldığı ve elektrik kesintilerine karşı koruma sağladığı bir "araçtan şebekeye" denemesinin de devam ettiğini kaydediyor.

Önümüzdeki beş yıl içinde, mevcut sosyal konutların enerji ihtiyacının tamamının elektrikten karşılanması hedefleniyor. Buna göre, beş yıl sonra bölgedeki evlerde doğal gaz veya fuel oil ile çalışan hiçbir cihaz kalmayacak.
Canberra örnek oldu

Temiz enerji konusunda öncü olan Canberra, şimdi diğer Avustralya eyaletlerine de ilham veriyor. Enerji uzmanları, kârlı olmayan son kömür santrallerinin de önümüzdeki on yıl içinde kapatılmasını bekliyor. Avustralyalı bazı muhafazakâr muhalif politikacılar her ne kadar daha fazla nükleer enerji talep etse de yenilenebilir enerji yatırımları giderek artıyor.

Avustralya Temiz Enerji Konseyi'ne göre, 2024 yılında ülke genelinde güneş ve rüzgâr projelerine 5,5 milyon dolardan fazla yatırım yapıldı. Mevcut merkez sol hükümet de kısa süre önce ülkenin kuzeyinde, dünyanın en büyük güneş enerjisi ve batarya depolama projesine ilişkin yatırımı onayladı.

Bourne'a göre başarının reçetesi gayet açık: "Önemli olan, geçmişe takılıp kalmak yerine geleceğe doğru ilerlemek."

Kaynak : DW | Stuart Braun