İşçilerin Tarihi
1970 e vardığımızda sendikal hareket ve iktidar arasındaki manzara şöyleydi: Birkaç yıldan beri Türk-İş (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) konfederal (üst) yönetimi, patronlar ve Süleyman Demirel in yönetimindeki AP (Adalet Partisi) hükümeti, 1967 de kurulduğundan beri gittikçe güçlenen ve etkisi Marmara Denizinin eteklerinin çok ötesine yayılan DİSK...
Söz / Sözün Özü
Sözleşmek. Konuşmak. Söyleşmek. Yazmak. Yayınlamak : Tarihe, kendi tarihimize bir iz bırakmak. Bir katkıda bulunmak. Ana, baba, hala, teyze, amca, dayı, nene, dede ve benzeri büyüklerimizle söyleşiler yapmak : -Sözün gösterilmesi- için onları söyleşi yaparken kamerayla ölümsüzleştirmek. Evet Sözlü Tarihi canlandırmak. Sözlü Tarih?in olanaklarından en iyi biçimde yararlanmak mümkün.
İşçi Sınıfı
Var mı(ydı)? Yok mu(ydu)? Uzun çok uzun yıllar tartışması yapıldı: Osmanlı İmparatorluğu?nda ve hemen sonrasında Türkiye Cumhuriyeti de işçi sınıfı var mıydı? Yok muydu? İşçi Hareketi Tarihi konusuna 1960?ların ortasından beri merak, hem de ne merak, sardığım için o tarihten beri bu konu beni de birinci derecede ilgilendirdi.
Değerler Rabbi
İnsan doğayla ayrımını algıladığı andan itibaren algısıyla algıladığı arasında bir bağın olduğunu sezer. İlk elden duyusal bilinç düzeyinde de olsa bunun nedenlerini, gördüklerinin gerisinde neyin var olduğunun arayışına da başlamış olur. Algının kendisi bir üçlemenin birliğidir: algılanan, algılayan ve algı. Algı, şiddeti ve biçimi ne...
Eski bir yanardağı Aborijin hikayesi
Uzun zaman önce, Avustralya?nın güneydoğusuna dört dev yaratık gelmiş. Üçü, kıtanın diğer bölgelerine yürüyüp gitmiş ancak biri yere çömelmiş. Vücudu, Budj Bim adındaki bir yanardağa, dişleri ise yanardağın lavlarına dönüşmüş. Günümüzde bilim insanları, bölgedeki Aborjin Gunditjmara halkı tarafından anlatılan bu masalın aslında geçmişe dayanan bazı temelleri olabileceğini düşünüyor.
Kötülüğün Sıradanlığı
Okullardaki tarih kitaplarının içeriğini hatırlayın; eğitim süreci içinde size öğretilen tarih sanat tarihi ya da bilim tarihi değil, ağırlıklı olarak savaş tarihidir. İnsanlık tarihi gerçekten de büyük savaşlar ve katliamlarla doludur. İnsanlığın tuttuğu kayıtların atılım yapması dolayısıyla yirminci yüzyıl içinde yer alan bu korkunç şiddet olaylarına daha detaylı olarak tanıklık etmekteyiz.
KAOTİKA
-En parlak yıldızlar en büyük kaostan doğar- (Nietzsche.) Evrende var olan her şey olduğu haliyle kendini ortaya koyuş biçimi olarak bir ifadedir, bu haliyle kendinde nasılsa öyledir. İnsan dışındaki her varlık verili haliyle zorunlu-doğal yasalılığın hükmü altındadır. Görünüşler her ne kadar değişiyor olsa da yasalılık değişmeden kalır.
Türk ulusunu Araplaştırma projesi
Amerikalı ünlü siyaset bilimci Samuel P. Huntington 1996 da yayınlanan kötü şöhretli kitabı -Uygarlıklar Çatışması: Dünya Düzeninin Yeniden-İnşası-nda dünyayı şu dokuz uygarlık kümesi arasında paylaştırır: Batı, Latin Amerika, Afrika, İslami, Çini (Sinic), Hindu, Ortodoks, Budist ve Japon. Huntington a göre dört ülke ise, son tahlilde bu kümelerden birinde yer...
Güney Afrika daki mağarada 170.000 yıllık küllerde bulunan kömürleşmiş parçalar, şimdiye kadar bilinen en eski pişirilmiş kök sebzeleri çıktı. Bulgular, gerçek -paleo diyetin- modern patateslere benzer şekilde karbonhidrat bakımından zengin birçok kavrulmuş sebzeyi içerdiğini gösteriyor. Araştırma lideri Lyn Wadley, Bence insanlar karbonhidratlar ve proteinlerin bir...
Avrupa Basın Özgürlüğü raporu, Türkiye'de hükümetin gazetecilere ve basın özgürlüğüne yönelik baskılarıyla ilgili çarpıcı bulgu ve tespitler içeriyor. Avrupa Konseyi'nin yayımladığı 2024 Avrupa Basın Özgürlüğü Raporu'nda, gazetecilere baskıların endişe verici şekilde arttığına işaret edilirken, Türkiye, basın özgürlüğünün en çok kısıtlandığı ülkeler arasında sıralanıyor. ...Devamı.»
2024 yolsuzluk algı endeksi: Türkiye’nin puanı değişmedi. Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün (Transparency International) yayımladığı 2024 Yılı Yolsuzluk Algı Endeksi sonuçlarına göre, Türkiye 34 puan alarak 107. sırada yer aldı. Türkiye’nin puanı geçen yıla kıyasla değişmezken sıralamadaki yükselme diğer ülkelerin puanlarındaki değişimden kaynaklandı. Ülke sıralamaları bütün ülkelerin puanlarına bağlı olarak değişmekle birlikte, esasen ilgili ülkenin aldığı puan, bir ülkede kamuda yolsuzluk algısındaki gerçek durumu yansıtmaktadır. Türkiye’nin yolsuzlukla mücadelede daha etkili reformlar yaparak puanını yükseltmesi büyük önem taşımaktadır. ...Devamı.»
Türkiye’de en zengin yüzde 20’lik kesim gelirin yüzde 47,5’i alıyor. En yoksul yüzde 20’lik kesim ise gelirin sadece yüzde 5,9’unu alabiliyor. Türkiye, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) 37 üyesi arasında gelir dağılımı adaletsizliğinin en yüksek olduğu 4. ülke.Avrupa Birliği (AB) ülkeleri içinde ise gelir eşitsizliğinde Türkiye’den daha kötü durumda olan tek ülke Bulgaristan. ...Devamı.»
Uluslararası Çalışma Örgütü'nün küresel raporuna göre çalışanların gelirinde son 20 yılda önemli oranda azalma yaşandı. Söz konusu kayıp 2,4 trilyon dolara tekabül ediyor. Birleşmiş Milletler'e (BM) bağlı Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından yayınlanan bir rapora göre, dünya genelinde çalışanların son 20 yılda gelir pastasından elde ettiği pay önemli oranda azaldı. Bu durumun eşitsizliği arttırdığını vurgulayan rapor, 2004'ten bu yana maaşlı çalışanların küresel çapta toplam gelirinin yüzde 1,6 azaldığını ortaya koyuyor. ...Devamı.»
TÜİK, 2023'te Türkiye'ye 316 bin kişinin göç ettiğini, 714 bin kişinin ise ülkeden ayrıldığını bildirdi. Beş yıl öncesine kıyasla ülkeden giden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının oranı % 243 arttı. Türkiye'de yaşayan 714 bin 579 kişi, 2023 yılında ülkeyi terk ederek yurt dışına göç etti. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre, bu sayı 2022 yılına oranla % 53'lük bir artışa denk geliyor. Ülkeden göç edenlerin % 55,2'si erkekler, % 44,8'i ise kadınlar oldu. Türkiye'den ayrılarak başka bir ülkeye yerleşen kişilerin 291 bin 377'sini Türk vatandaşları, 423 bin 202'sini ise yabancı uyruklular oluşturdu. ...Devamı.»
Birleşmiş Milletler'in son tahminine göre dünya nüfusu 2084 yılında 10 milyar 300 milyona yükselecek. Türkiye'de zirvenin 2054'e kadar geçilmesi ve nüfusta küçülmenin başlaması bekleniyor. Birleşmiş Milletler'in yeni tahminine göre dünya nüfusu 2084 yılına kadar artmaya devam edecek. Şu an 8 milyardan fazla olan dünya nüfusu 60 yıl içerisinde 10 milyar 300 milyona yükselecek. Birleşmiş Milletler'in iki yılda bir yaptığı tahmin 2022 yılındaki verilere dayanıyor. ...Devamı.»
Alman sigorta şirketi AXA tarafından yaptırılan bir ankete göre Almanların üçte biri ruhsal hastalıklardan muzdarip. Ancak ABD, Türkiye ve Meksika gibi ülkelerde bu oran çok daha yüksek. Almanların yaklaşık yüzde 31'i halihazırda ruhsal bir hastalıktan muzdarip. Bu oran, Çin ve Tayland'da da hemen hemen aynı seviyede. ABD'de ise yüzde 40'a varan bir kesim depresyon, anksiyete bozukluğu ya da yeme bozukluğu gibi bir ruhsal hastalıklarla mücadele ediyor. Türkiye, yüzde 38 ile listede ikinci sırada yer alıyor. ...Devamı.»
Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü 2024 Dijital Haber Raporu'ndaki diğer tespitler neler? Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü, 2024 Dijital Haber Raporu'nu yayımladı. Rapora göre dünyada haber okumayan, dinlemeyen ve izlemeyenlerin sayısı artıyor. Haber takibinden uzaklaşılmasının en önemli nedeni ise yayımlanan haberlerin depresif, acımasız ve sıkıcı bulunması. Rapora göre dünyada her 10 kişiden yaklaşık dördü (yüzde 39) bazen ya da sık sık aktif şekilde haberlerden uzak durduklarını söyledi. Bu oran 2017'de yüzde 29'du. ...Devamı.»
Gıda Güvenliği Bilgi Ağı'nın yayımladığı rapora göre 2023 yılında dünya çapında 282 milyon insan açlık yaşadı. Gıda Güvenliği Bilgi Ağı'nın (FSIN) gıda krizlerine ilişkin yayımladığı rapora göre gıda güvensizliğinde durum 2023 yılında dünya genelinde kötüye gitti. Özellikle Gazze ve Sudan'daki çatışmalar sebebiyle yaklaşık 282 milyon insan akut açlıkla karşı karşıya kaldı. Rapora göre aşırı hava olayları ve ekonomik krizler de gıda güvensizliğiyle karşı karşıya kalan insan sayısını artırdı ve sayı 2022'ye kıyasla 24 milyon kişi arttı. ...Devamı.»
Birleşmiş Milletler Filistin Özel Raportörü Francesca Albanese tarafından hazırlanan BM raporu, Filistinlilere karşı 'soykırım suçu' işlendiğine dair makul gerekçeler olduğunu belirtiyor. Rapor, öldürmeler, ciddi zararlar ve yaşam koşullarının kötüleştirilmesi gibi unsurlara vurgu yapıyor. Birleşmiş Milletler işgal altındaki Filistin toprakları Özel Raportörü Francesca Albanese, BM Güvenlik Konseyi'ne sunduğu ve Gazze karar tasarısı oylamasıyla aynı zamanda açıklanan raporunda, "İsrail'in Gazze'deki Filistinlilere yönelik soykırımı, uzun süredir devam eden bir yerleşimci, sömürgeci sürecin tırmanan bir aşamasıdır" tanımlamasında bulundu. ...Devamı.»
ILO, dünyada zorla çalıştırılan insanların sayılarının arttığını belirtirken, emek sömürüsünden kazanç elde edenlerin gelirlerini katladıklarına işaret etti. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından hazırlanan bir rapora göre dünya genelinde zorla çalıştırmadan elde edilen yasa dışı kazançlarda hızlı bir artış söz konusu. Örgütün salı günü Cenevre'de açıkladığı rapora göre, insanları zorla çalıştırmak suretiyle emeklerini sömürenlerin kazancı yılda 236 milyar dolar (yaklaşık 217 milyar euro) olarak tahmin ediliyor. ...Devamı.»
Dünya Bankası, Ukrayna'nın yaklaşık iki yıldır devam eden savaşın ardından toparlanması ve yeniden inşası için 486 milyar dolara ihtiyacı olduğunu bildirdi. Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler, Avrupa Komisyonu ve Kiev hükümeti tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, iki yıldır Rus işgali altında olan Ukrayna ekonomisinin yeniden inşası ve toparlanmasının 486 milyar dolara mal olması bekleniyor. ...Devamı.»
Türkiye 2018 yılından bu yana Yolsuzluk Algı Endeksi puanları ciddi ölçüde düşüş gösteren 12 ülke arasında yer aldı. Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 2023 yılı Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye, 180 ülke arasında 34 puanla 115. sırada yer aldı. 2022'deki puanı 36 olan Türkiye 2 puan kaybetti ve ülke sıralamasında 14 sıra geriledi. ...Devamı.»
TEPAV'ın 2016 ile 2020 tarihli anketlerine göre katılımcıların büyük çoğunluğu laik ve demokratik bir ülkede yaşamak istiyor, Diyanet ile tarikatlara güvenmiyor. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı'nın (TEPAV) bugün yayımladığı ve 2016 ile 2020'de yapılan iki ankete dayanan çalışmaya göre katılımcıların ortalama yüzde 85'i dinin hayatlarında önemli olduğunu ancak inançlarını iyi bilmediklerini söyledi. Ayrıca katılımcıların büyük çoğunluğu laik ve demokratik bir ülkede yaşamak istiyor. ...Devamı.»
İnsan Hakları İzleme Örgütü İsrail'in Gazze'de açlığı bir savaş yöntemi olarak kullanıp savaş suçu işlediğini savundu İsrail hükümeti, işgal altındaki Gazze Şeridi'nde 'açlığa mahkum etmeyi' bir savaş yöntemi olarak kullanıp savaş suçu işlemekle suçlandı. İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) tarafından hazırlanan bir raporda, İsrail güçlerinin su, gıda ve yakıt gibi temel kaynakların dağıtımını engellediğini ve insani yardıma izin vermeyerek bölgede zaten vahim olan koşulları daha da kötüleştirdiği vurgulandı. ...Devamı.»
Dünya Ekonomik Forumu'na (WEF) göre tablo karışık. Haziran 2023'te yayımlanan son Küresel Cinsiyet Eşitsizliği raporuna göre ibre çok yavaş da olsa doğru yönde ilerliyor. 146 ülkedeki durumu ele alan rapora göre, mevcut ilerleme hızıyla tam eşitliğe ulaşmak 131 yıl sürecek, ve henüz hiçbir ülke tam cinsiyet eşitliğine ulaşmış değil. ...Devamı.»
Türkiye, Küresel Organize Suç Endeksi'nde dünyada 12 sıradan 14. sıraya düşmesine rağmen skoru daha da kötüleşti. Rapor sayfa grupları ile devlet bağlantılı kişiler arasındaki ilişkiye dair yorumlarda var. Küresel Organize Suçlar Raporu, Türkiye’de çeşitli mafya gruplarının hükümet ve diğer siyasetçilerle yakın ilişki kurarak polis ve yargı karşısında koruma sağladıklarının aktarıldığını bildirdi. Türkiye’nin 2023 skoru 7,03 puan. Bu skor 2021 yılında 6,89 idi. Bu son iki senede işlerin biraz daha kötüye gittiğini gösteriyor. ...Devamı.»
İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün (HRW) bugün kamuoyu ile paylaştığı raporda, Suudi Arabistan güvenlik güçlerinin, 2022 başından itibaren, Yemen sınırında yüzlerce Etiyopyalı göçmeni öldürdüğü iddia edildi. Bir Suudi hükümet kaynağı, HRW'nin 38 görgü tanığının ifadesi ile uydu görsellerine ve internet portallarının yaptıkları kayıtlara dayandırdığı raporda yer alan suçlamaları "mesnetsiz" diye niteleyerek geri çevirdi. Almanya Dışişleri Bakanlığı raporu ve suçlamaları "endişe verici" diye nitelerken, Amerika Birleşik Develtleri (ABD) de Riyad'dan konuyla ilgili soruşturma yürütülmesini talep etti. ...Devamı.»
21 yıldır iktidarda olan AKP, sık sık “Batı bizi kıskanıyor” diyerek algı yaratmaya çalışsa da gerçekler farklı. Türkiye; Modern Kölelik Endeksi’nde dünyada 5’inci, Avrupa’da ise birinci sırada yer alıyor. Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Çalışma Örgütü ve Uluslararası Göç Örgütü ile Avustralya merkezli insan hakları derneği Özgür Yürü (Walk Free), 2023 Küresel Kölelik Endeksi başlıklı bir rapor hazırladı. Rapora göre, Türkiye’de 1,3 milyon modern köle olduğu belirlendi. ...Devamı.»
Uluslararası Af Örgütü, yıllık raporunda Türkiye'deki insan hakları ihlallerini de ele aldı. Raporda, ifade özgürlüğü ve protesto hakkı kullanımının giderek daha fazla kısıtlandığına dikkat çekildi. Uluslararası Af Örgütü "Dünyada İnsan Haklarının Durumu"na ilişkin 2022/23 raporunu bugün yayınladı. Raporun Türkiye bölümünde, protesto hakkının engellenmesinden işkenceye kadar çok sayıda insan hakkı ihlali ele alındı. ...Devamı.»