14 Eylül 1998'de, zayıf, gözlüklü, Wong Keng Liang isimli bir Malezyalı, Japon Havayolları'nın 12 numaralı uçuşuyla Meksika Uluslararası Havaalanı'na indi. Solmuş bir kot pantolon, açık mavi bir ceket ve üzerinde beyaz iguana kafası resmi bulunan bir tişört giymişti. ABD Balık ve Yaban Hayatı Dairesi'nin beş kişiden oluşan seçkin gizli Özel Harekat biriminin üst düzey ajanı George Morrison kendisini karşılamak için bekliyordu.

Tutuklanmasından birkaç saniye geçmeden Anson (Wong'un tüm dünyadaki yaban hayat kaçakçıları ve güvenlik güçlerince kullanılan adı) Meksika polisi federale tarafından kelepçelenerek apar topar aşağıya indirildi ve ülkenin en büyük hapishanesi olan kötü şöhretiyle ünlü Reclusorio Norte'ye götürüldü. Morrison ve ekibi için, dünyanın en çok aranan nesli tükenmekte olan türler kaçakçısı Anson Wong'un yakalanması, kariyerlerinin en büyük başarısıydı.

Avustralya, Kanada, Meksika, Yeni Zelanda ve ABD makamlarının katılımıyla gerçekleşen ve bugün hâlâ dünyanın en başarılı uluslararası yaban hayat soruşturması olarak kabul edilen beş yıllık gizli operasyonun sonucunda gelen bu tutuklama, zor kazanılmış bir zaferdi. Çok uzun bir süre, ABD'nin de içinde olduğu pek çok ülkede "suç" kelimesinin önüne eklenen "yaban hayat" kelimesi, konunun ciddiye alınması konusunda bir engel oluşturuyordu.

ABD eyalet savcıları, Anson'un cezalandırılmasını isterken dünyaya yabanıl hayvan kaçakçılarının ciddi suçlular olduğunu göstermek istediler. Lacey Act olarak bilinen ABD yaban hayat kaçakçılığı yasasını çiğnemekle suçlanmasının yanı sıra, Anson hakkında, komplo, ağır suça tabi kaçakçılık ve para aklama alanlarında da dava açıldı. İki yıl boyunca ABD'ye iade edilmesini engellemek için mücadele eden Anson, en sonunda anlaşma yoluna giderek, maksimum 250 yıllık hapis ve 12,5 milyon dolarlık para cezası getirebilecek suçları işlediğini kabul etti.

7 Haziran 2001'de ABD bölge yargıcı Martin J. Jenkins tarafından bir ABD federal hapishanesinde 71 aylık (yatılan 34 ay da dahil olmak üzere) hapis ve 60 bin dolarlık para cezasına çarptırıldı, hapisten çıkmasının ardından üç yıl boyunca ABD'de herhangi bir kişiye hayvan satması yasaklandı. Eğer yargıç, Anson Wong'un bu yasağa uyacağını düşündüyse çok yanılıyordu.

Tutuklanmasının hemen ardından Anson'un karısı ve iş ortağı Cheah Bing Shee, ABD'ye yabani hayvan ihraç etmeyi amaçlayan CBS Wildlife adlı yeni bir şirket kurarak Anson hapisteyken işleri yürütmeye devam etti. Ana şirketi olan Sungai Rusa Wildlife, yasağa rağmen ticaret yapmayı sürdürdü. Şimdi serbest olan Anson, şu ana kadarki en cüretli girişimi olarak kabul edilecek bir proje geliştirerek bir hayvanat bahçesi kurmaya karar verdi.

En kârlı ticaret

Dünyanın hiçbir yerinde, eti, postu, derisi ve sesi için, süs eşyası ya da ev hayvanı olarak, veya parfüm ve ilaç yapımında kullanılmak üzere -yasal ya da yasadışı yollarla- ticareti yapılmamış bir hayvan ya da bitki bulmanın imkânı yok. Her yıl Çin, ABD, Avrupa ve Japonya; Güneydoğu Asya gibi dünyanın biyolojik bakımdan zengin bölgelerinden milyonlarca dolarlık yabani hayvan ve bitki satın alarak, tomruk taşımak için açılan yollar nedeniyle ulaşımı kolaylaşan doğal parkların boşalmasına, yabanıl doğanın yağmalanmasına neden oluyor.

Satışa giden yol, fakir avcılarla çiftçilerin, yaşadıkları yerlerdeki satıcılar için hayvan yakalaması ve onların da bunları tedarik zincirine katmasıyla başlasa da, bazı kaçakçılar (Anson Wong da bunların içinde) turist kılığına girmiş kendi hayvan avcılarını belirli bölgelere gönderiyorlar. Asya'da yaban hayatı genellikle ziyafet masalarında ya da hekimlik dükkânlarında son buluyor, Batı toplumlarında ise egzotik hayvan meraklılarının evlerinde... Bu ticaretin mali tablosunu anlamak, sanat müzayedelerinin mantığını anlamak kadar kolay. Parça ne kadar nadirse değeri de o kadar fazla oluyor. Tüm dünyada tabiat yok olurken, onun en nadide ürünlerinin fiyatları giderek artıyor.

Eroin tacirleri bu alana yöneliyor

Hiç kimse yasadışı yabanıl hayvan ticaretinin kapasitesinin ne kadar büyük olduğunu bilmese bile ortada bir gerçek var. Bu iş inanılmaz bir kazanç getiriyor. Kâr oranları uyuşturucu kaçakçılarının iştahını kabartacak kadar yüksek. Kaçakçılar, yasadışı gönderimleri yasal olanların arasına karıştırarak yakalanmaktan kurtuluyorlar, yaban hayat ve gümrük memurlarına rüşvet veriyorlar ve ticaret belgelerinde sahtecilik yapıyorlar. Şimdiye kadar yakalanan kaçakçıların sayısı çok az. Ele geçirilmeleri halinde uygulanan yaptırımlar da genellikle park cezasından pek fazla değil. Yabanıl hayvan kaçakçılığı dünyanın en kârlı yasadışı ticareti.

Kaçakçılar ayrıca, Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme'de (CITES) bir yasal boşluğu da kendi çıkarlarına kullanıyorlar. 175 ülkenin üyesi olduğu ve yaban hayatın korunmasında dünyanın en önemli anlaşması olan CITES, yok olma tehdidinin derecesine göre türleri üç gruba ayırıyor.

Kaynak: National Geographic