Dünya kapitalizminin bağzılarına göre liberallerin 2008'de yaşamaya başladığı kriz, dünyada bir insanlık trajedisine yol açtı. En gelişmiş ülkeler başta olmak üzere tüm dünyada on milyonlarca işçi işsiz kaldı. Dünya krizinde geçen bir yılın bilançoları çıkarılmaya, "krizde dipten dönüldü" senaryoları konuşulmaya başlandı.

Geçtiğimiz yıl, kapitalizmin en büyük felaketi olarak gösterilen krizin, şimdi “akılcı” politikalarla ucuz atlatıldığı iddia ediliyor. Oysa, çalışanlar için bilanço çok farklı. Krizin başından bu yana, dünyada on milyonlarca işçi işsiz kalırken, yüz milyonlarcası açlık seviyesinde yoksullaştı.

Krize çare olarak gösterilen mali canlandırma programlarının ise tamamen şirketleri kurtarmaya dönük olduğu anlaşıldı. G-20 ülkelerinde toplam 2 trilyon doların üzerinde bir kaynak, bu programlar için harcanmış olmasına rağmen bu ülkelerde işsizlerin sayısı her geçen gün artmaya devam ediyor.

Gelişmiş kapitalist ülkelerde, işsizlik oranları krizin etkisini göstermeye başladığı 2008 yılından bu yana ciddi bir şekilde arttı. Dünyanın en gelişmiş 30 ekonomisinin içerisinde bulunduğu OECD ülkelerinde 2007 yılında ortalama yüzde 5,7 olan işsizlik oranı, 2009 Temmuz ayında yüzde 8,5'e ulaştı. OECD, üye ülkelerde 2007'den 2010 yılına kadarki dönemde 25 milyon işçinin işsiz kalacağını tahmin ediyor.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tahminlerine göre ise kriz nedeniyle 2007'ye göre 2009 yılının sonuna kadar tüm dünyada işsizlerin sayısı 60 milyon kişi artacak.

Öte yandan, işi olan “şanslı” insanlar ise yoksulluğun pençesinde bulunuyor. Yine ILO tahminlerine göre tüm dünyada aşırı yoksul durumdaki çalışan nüfus 2007'de 624 milyon kişi idi. Bu rakam, çalışan nüfusun yüzde 21'ini oluşturuyordu. 2009 sonunda dünyada çalışan yoksulların toplam istihdamın yüzde 30'una yani yaklaşık 1 milyara ulaşması bekleniyor. ILO, çalışan yoksulları günde 1,25 doların altında kazananlar olarak tanımlıyor.

Üstelik uluslararası kuruluşların yaptıkları bu hesaplamalar, resmi rakamlara dayanıyor. Gerçek tablo, ülkemizde olduğu gibi resmi işsiz rakamlarının fersah fersah ötesinde.
İşte 2007 yılından Temmuz-Ağustos 2009'a gelindiğinde, dünyanın belli başlı 20 ülkesinde krizin resmi işsizlik oranlarına yansıması ve işsiz kalan çalışanların sayısı:

ABD:
8 milyon 123 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 4,6'dan 9,7'ye çıktı.

İspanya:
2 milyon 304 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 8,3'ten 17,9'a çıktı.

Rusya:
1 milyon 694 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 6,1'den 8,5'e çıktı.

Türkiye:
972 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 9,4'ten 13'e çıktı. (Haziran 2008-Haziran 2009)

Japonya:
910 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 3,9'dan 5,2'ye çıktı.

Meksika:
710 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı yüzde 3,7'den 5'e çıktı.

Ukrayna:
621 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı yüzde 6,7'den 9,5'e çıktı.

Kanada:
590 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 6'dan 8,9'a çıktı.

İngiltere:
570 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 5,4'den 7,1'e çıktı.

İtalya:
476 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 6,1'den 7,9'a çıktı.

Fransa:
300 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 8'den 8,9'a çıktı.

Şili:
288 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 7,1'den 10,7'ye çıktı.

İsveç:
292 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 4,5'ten 9,7'ye çıktı.

Mısır:
216 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 9'dan 9,4'e çıktı.

Filipinler:
177 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 7,3'ten 7,5'e çıktı.

İrlanda:
119 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 4,6'dan 10,1'e çıktı.

Güney Afrika:
110 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 22,9'dan 23,3'e çıktı.

Almanya:
100 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 7,3'ten 7,5'e çıktı.

Yunanistan:
84 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 7,7'den 9,3'e çıktı.

Estonya:
60 bin kişi işsiz kaldı. İşsizlik oranı, yüzde 4,7'den 13,5'e çıktı.

1 Kasım 2008’den bu yana ABD’nin en büyük 500 firmasından çıkarılan çalışanların sayısı 601 bin 526 oldu. Binlerce işçinin işine son verecek planlar ise açıklanmaya devam ediyor. İşte 20 büyük tekelde yaşananlar:

General Motors: Amerikan otomobil tekeli General Motors, krizin başından bu yana 75 bin 658 işçisini kapının önüne koyarak bir rekora imza attı. General Motors’a ait olan Opel markasını geçtiğimiz günlerde devralan Magna şirketiyse, Opel’in Avrupa tesislerinin bir bölümünü kapatacağını ve 10 bin 500 işçinin işine son vereceğini açıkladı.

Citigroup: Amerikan bankacılık ve finans devi, kriz başından bu yana 52 bin çalışanın işine son verdi.

Royal Dutch Shell: Dünyanın en büyük firması olan petrol tekeli Royal Dutch Shell “Geçiş Dönemi 2009” dönüşümü kapsamında yöneticilerinin yüzde 20’sini işten çıkardı. 100 bin çalışanı olan şirket, yıl sonuna kadar “geçiş döneminin” ikinci ve can alıcı bölümünü tamamlayıp 15 bin çalışanını işten çıkaracak.

Toyota: 1950’den bu yana ilk kez işçi çıkaracak olan Japon otomobil tekeli Toyota, geçtiğimiz haftalarda California’daki üssünü kapatma kararı aldı. 40 bin işçi işten çıkarılacak.

Caterpillar: Amerikan iş makineleri tekeli Caterpillar, kriz başından bu yana 27 bin 378 işçisini işten çıkardı.

Pfizer: Amerikan ilaç tekeli, kriz başından bu yana 19 bin 800 çalışanını kapı önüne koydu.

Volkswagen: Alman otomobil tekeli Volkwagen, krizin başından bu yana 16 bin 500 çalışanını kapı önüne koydu.

JP Morgan Chase: Bir dönem beyaz yakalıların hayallerini süsleyen banka, 14 bin çalışanını kapı önüne koydu.

Boeing: Amerikan havacılık tekeli, kriz başından bu yana 10 bin 930 çalışanını kapı önüne koydu.

Microsoft: 1990’ların “bilişim devriminin” sembolü Microsoft, tam 10 bin çalışanını kapı önüne koydu.

IBM: Bir başka teknoloji devi IBM, 7 bin 800 çalışanını işten çıkardı.

ING: Oyakbank’ı satın alan Hollanda merkezli finans tekeli ING, krizdeki zararını bahane ederek 7 bin çalışanını kapı önüne koydu.

US Steel: Amerikan çelik tekeli, 6 bin 705 işçisini işten çıkardı.

Starbucks: “Amerikan mucizesi” Starbucks, krizde çok sıkı sarsıldı. Şirket, kriz başından bu yana 6 bin 700 çalışanının işine son verdi.

Hewlett-Packard: Bilgisayar ve dijital baskı araçları üretimi yapan tekel, 6 bin 400 çalışanını kapı önüne koydu.

Sun Microsystems: Bilişim devi Sun, 6 bin çalışanının işine son verdi.
Intel: Mikroişlemci üretimiyle bilinen firma, 5 bin çalışanını kapı önüne koydu.

Goodyear: Lastik üreticisi Goodyear, 5 bin çalışının kapı önüne koydu.

Motorola: Cep telefonu tekeli, 4 bin 400 çalışanını kapı önüne koydu.

American Express: “Amerikan rüyası” kartlarıyla bilinen şirket, 4 bin çalışanını kapı önüne koydu.

Ford: Şirket, kriz başından bu yana 3 bin 800 çalışanının işine son verdi.

3M: Bir başka “Amerikan mucizesi” 3M, 3 bin 700 çalışanını kapı önüne koydu.

General Electric: Türkiye’de Garanti Bankası’nın da ortağı olan General Electric, krizin başından bu yana 3 bin 568 kişiyi işten çıkardı.

Walt Disney: Amerikan rüyalarının yaratıcısı Walt Disney gerçekliğe tosladı. Firma 3 bin 100 çalışanını kapı önüne koydu.

Avon: Katalog yoluyla sattığı kozmetik ürünleriyle bilinen Avon, 3 bin çalışanını işten çıkardı.

Nike: Firma, bin 750 çalışanının işine son verdi.