A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

Bahar Gelmiş Neyime (1)

Kategori Kategori: Ayorum Güncel | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Gündoğdu Gencer | 21 Mart 2009 12:21:33

Avustralya yerlilerinde Avrupalılar kıtaya ayak basmadan önce mülkiyet kavramı yoktu. Özellikle toprağa sahip olmak değil, toprağın parçası olma görüşü vardı. Bugün mülkiyet herşeye hâkim olmuş durumda.

Yalnız somut, elle tutulur şeylere (ya da “şey”in çoğulu “eşya”ya) değil, patronun işçiye sahip olması, kadının erkeğin mülkiyetinde olması, ya da kadının kendini erkeğin sahibi gibi görmesi de bunun bir uzantısı elbette.
 
Soyut kavramlar da kapanın elinde kalıyor.  Doğaya bağlı kutlamalar, bayramlar da bir grubun, bir ulusun, bir dinin mülkiyetine geçirilmeye çalışılıyor.

Bugünkü kültür mirasımız tümüyle kuzey yarıküreden kaynaklandığı için tabii, Hıdrellez de, ilkbahar ekinoksu da (gündüzle gecenin ilkbaharda aynı uzunlukta olduğu ve ondan sonra günlerin uzamaya başladığı nokta) buna göre belirlenmiş, bahar ekinoksu yılına göre 21-25 Marta, kış şenlikleri de 25 Aralığa denk gelirmiş.  Ağustos-Eylül aylarındaki bağbozumu da ürünün bolluğunun şenliklerle, şarapla kutlandığı günlermiş.  Bahar ekinoksu çevresinde kutlanan birçok gün, bayram var.  Musevilerin “Hamursuz”u, Hıristiyanların “Paskalya Yortusu”, İranlıların (ve şimdi Kürtlerin) “Nevruz”u, ve duymadıysanız ilk benden duyun: bir de Nevruz’un Türklerin 4646 yıl önce (yani M.Ö. 2637 yılında) demir dağı eriterek Ergenekon’dan çıkmalarının yıldönümü olması.  Böyle kesin bir tarih, bir efsane için nasıl saptanabiliyor demeyin.  İlk büyük tek tanrılı din olan Museviliğe göre dünyanın Milattan önce 3761 yılında tam da 1 Nisan günü yaratıldığı “kitapta yazıyor”.  Bu 3761 yılı da nereden çıktı derseniz, Adem ile Havva’dan başlayarak, onların evlâtları, onların evlâtlarının evlâtları, kaç yaşında öldükleri falan hesap edildiğinde Orta Çağdaki papazlar bu yılı bulmuşlar.  Yâni dünya bundan tam 5770 yıl önce yaratılmış.  İki efsaneyi birleştirirsek Adem ile Havva’dan yaklaşık (yaklaşık ne demek, kesin) 1124 yıl sonra Türkler demirden dağı eritip Ergenekon’dan çıkıyorlar.  Dünyamızın 5770 yaşında olduğuna, “yaradılış kuramı”na inananlar 100,000 yıllık fosiller gibi “önemsiz ayrıntılar”ı bugün bile göz ardı edilebiliyor, Darwin Tübitak’tan aforoz edilebiliyor.  Neyse konuyu dağıtmayalım, bahar bayramlarına dönelim.
 
Ekinokstan sonra biraz gecikmeyle bir de Hıdrellez var.  Ünlü Balkan müzisyeni Goran Bregoviç’in “Ederlezi” adlı o güzelim parçasını dinlerken bunun “Hıdrellez”den bozma bir sözcük olduğu aklıma gelmemişti.  Sezen Aksu bu şarkının Türkçesini şöyle söylüyor:

Bahar oldu aman / Al kese astım gül dalına / Adadım yarin adına / İki göz oda
Dağ yeşil, dallar yeşil / Uyandılar bayrama / Her gönül şen / Bir benim bahtım kara
Kokuyor buram buram / Fulyalar vakit tamam / Bir bana uğramadı /Bu bahar bayram
Ağlama Hıdrellez / Ağlama be bana / Acı ektim yerine / Sevda yeşerecek / Başka bahara
Ne yolu var ne izi / Tanıdık değil yüzü / Dilerim Allah'tan / Aşk sözün özü
Sevdiğim yok, eşim yok / Ağardı bir gün daha / Ey benim şans yıldızım / Gülümse bana
Ağlama Hıdrellez / Ağlama be bana / Acı ektim yerine / Sevda yeşerecek / Başka bahara
 
"Hıdrellez" 5-6 Mayıs günlerinde yazın ilk günlerinin kutlandığı bir “bahar bayramı”.  21 Mart ile 6 Mayıs arası baharın gelişi, tek tanrılı dinlerden önce toprağa yerleşimin ilk başladığı Mezopotamya Orta Doğu ve doğu Akdeniz topraklarında çeşitli günlerde kutlanır olmuş.  Hıdrellezde “bahar Hızır gibi yetişir” ve insanları kışın soğuğundan, sıkıntıdan, kıtlıktan kurtarır.  6 Mayıstan 8 Kasıma kadar olan süre “Hızır günleri” (yaz), 8 Kasımdan 6 Mayısa kadarki süre de “Kasım günleri” (kış) kabul edilir, bu nedenle 6 Mayıs kışın bitiminin kutlanacağı gün olmuş.
 
Mevsimler tarım öncesi toplumlarda da önemli idi.  Kışın besin bulmak, ya da hayvan avlamak daha güçtü, kışın soğuğunda sığınacak yer bulmak, ısınmak önemliydi.  Tarım toplumlarında bu daha da ağırlık kazandı.  Ürünün iyi olup olmaması tam anlamıyla “hayat memat meselesi” olduğundan baharın gelişi, toprağın ısınmaya başlaması, tohumun canlanması bu toplumlar için önemli tarihler oldu.  Günlerin uzamaya başlaması da artık kışın doruğuna eriştiğinin, bundan sonra artık ölü toprağın yeşerip insanları doyurmaya başlayacağının habercisi oldu.  Yaz sonunda, bağbozumu, insanın emeklerinin karşılığını gördüğü, toprak ananın bereketini kutladığı bir dönem oldu.
 
Anadolu’nun en eski uygarlıklarından olan Frigyalılar (kıral Midas’ın Ankara-Eskişehir dolaylarında hüküm sürdüğü kırallık) tanrıları Attis’in öldükten sonra Martın 4. haftasında canlanmasını kutlarlarmış.  Doğanın baharda canlanmaya başlaması hep bir tanrının ya da tanrısal bir varlığın öldükten sonra yeniden yaşama dönmesiyle simgelenirmiş.  Tüm ön Asya mitolojisi ölüp ölüp dirilen tanrılarla dolu zaten.  Anadolulu Troyalıların aslında Frigyalı olduğu, Frigyalıların tanrısı Mithras’ın ise ta Zerdüşt’e dayandığını biliyoruz.  Bugünün Çukurova’sı Kilikya’da da Mithras pek popüler bir tanrıymış.  Zerdüştlerin ateşe taptıkları gibi bir yanlış anlama vardır.  Zerdüştlerde ateş, aydınlık kaynağı olarak saygı görür, söndürülmez ama tapınılmaz.  Tüm ön Asya’da bahar aylarında kutlanan bahar bayramlarında ateş yakılması, ateşin çevresinde oyunlar oynanması, ateşin üstünden atlanması bahar bayramlarının ayrılmaz bir parçası olagelmiş.
 
Tek tanrılı dinlerin Ortadoğuda ortaya çıkmasıyla bu dinler insanların bu doğal bayramlarını tümüyle yadsıyamayacaklarını anlayıp bu tarihleri bir güzel kendilerine uydurmuşlar, insanların daha önceki “pagan” adı verdikleri inançlarını içselleştirip dinselleştirmişler.
 
Bu iş uzayacak, isterseniz haftaya devam edelim.

 

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: 10 / 1 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







Dünyanın gözü kulağı Ortadoğuda: İran-İsrail gerilimi tırmanıyor.
İsrail, Gazze'de yardım konvoyunu hedef aldı: Biri Avustralyalı 7 kişi öldürüldü
DEVLET-ULUSTAN FEDERASYONA, ekitap
Dünyada altın madenciliği nasıl yapılıyor, kazalar ne kadar yaygın?
Afganistan: Aktivistlerden kadınlar için online dergi

AB, Türkiye'ye verdiği mülteci fonunun nasıl harcandığını öğrenemiyor.
Avustralya Dışişleri Bakanı Wong: Filistin'i tanımaya hazırız.
İngiltere'de polis, silah ruhsatı almak isteyenlerin eşleriyle de mülakat yapmaya başladı.
Beterin beteri var!
Sağ popülistler ilk kez AB Parlamentosu'nun kontrolünü ele geçirebilir…

Yoksulluk sınırı bir yılda 24 bin TL arttı.
Türkiye son 20 yılda faize 563 milyar dolar ödedi
Uber Avustralya'da taksi şoförlerine 178 milyon ABD dolar tazminat ödeyecek
Çin 2024 ekonomi hedeflerini açıkladı
Almanya'daki Türk doktor sayısı 2 bin 600'ü geçti

Fahri Kiamil
İki annenin başlattığı akıllı telefon karşıtı hareket çığ gibi büyüdü
Afganistan'da onlarca arkeolojik alan buldozerle yıkılarak yağmaya açıldı.
Franz Kolschitzky: Viyana Kuşatması'ndan Kalan Kahveleri Değerlendiren Girişimci
Kış güneşi arayan Britanyalıların adresi Türkiye

Dünya tarihini şekillendiren 6 içecek türü
Taş Kağıt Makas Oyunu (Jan Ken Pon)
"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap
ENTERNASYONAL
REMZİ RAŞA’YI ANMAK İÇİN

KİBİRLİ GÜÇ ZEHİR - ERDEMLİ BİLİM PANZEHİR
KARARLILIK - KİŞİSEL ALTYAPI
TARİHSEL KİŞİLİK
TARİHSEL İNSAN
SÜREÇ VE TARİHSEL ÖZNE

'Yeşil İslam' Endonezya'yı iklim çöküşünden kurtarabilir mi?
İsviçreli kadınlar AİHM'de görülen iklim değişikliği davasında zafer kazandı.
Yorgun dünya artık yavaş dönüyor
Avustralya’daki dev yosun ormanlarını yapay zekâ koruyor
2023'te sıcaklık rekoru kırıldı

Apple otomobili ABD'de üretime bir adım daha yaklaştı.
Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?

Beynine çip takılan kişinin düşünceleri 25 dakika boyunca okundu.
14 Mart Pi Günü, Günün Kutlu Olsun Pi !
Tüm canlılar için en ideal sıcak
Avustralya’da 350 kişinin konuştuğu yeni bir dil gelişti
İnsanlık için küçük ama Türkiye için çok büyük bir adım

2023'te 282 milyon insan açlık yaşadı.
Servet dağılımı adaletsizliği: Türkiye'de %1’lik kesim servetin %40’ını alıyor
BM Raporu: İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırısında soykırım suçu iddiası
Doğurganlık oranında 'büyük düşüş': Ülkelerin % 97'sinde nüfusun azalması bekleniyor
Dünya Mutluluk Raporu yayınlandı: Avusturalya listenin 10., Türkiye 98. sırasında yer aldı.

GEÇİTKALE'DEN GELİYORDU...
GENÇ BİR YAZARA BİRKAÇ TAVSİYE
DEĞİŞİYOR, YOKSULLAŞIYOR
“KİRAZ ZAMANI” SERÇELER, KİRAZ AĞACIMIZ, RAZZİA
Enflasyon Rehberi

UCUZ ET
Hesap
---İST
SANDIK
TAKSİ DURAĞI

İskandinav Göçleri ve Vikinglerin Avrupa Üzerindeki Etkisi
Hümanizm Nedir?
Osmanlı’da kahve kültürü, Osmanlı’da kahve isimleri..
Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git