Daha doğrusu öyle olacağını varsaydım.  Yapmasını istediğim  başka bir şey, her hangi bir bir işlem yok. “Herkesin bir sorusu var, burada mesai 8 de başlıyor,” dedi kadın. Elindeki dergiye döndü bir an, sonra başını kaldırdı. Yandaki odayı işaret etti. “Bekleme odasında bekleyebilirsiniz.” Bekleme odasının nerede olduğunu biliyorum. Öfkelenmeye başladığımı hissettim. Dudakları makyaj kalemiyle çerçevelenmiş kadının. Kırmızı dudak boyasından çok,  dudakları sınırlayan çerçeveye takıldı gözlerim. Dudak boyasının bir ton koyusu kalemle çizilmiş. Belki de başka bir kadında olsa gözüme bu denli irkiltici  görünmeyecek olan çerçeveli dudaklar mesai saatinden önce kendi haline bırakılmasını isteyen bu kadında rahatımı kaçırdı.  Altı üstü bir soru.  Müşteriye hizmet değil mi bu kadının görevi? Onun için resepsiyon masasında değil mi?

Tamam, seninle bunun tartışmasını mı yapacağım dedim içimden, öfkemin farkına varırken. Kadın da haksız sayılmaz. Yazmışlar işte oraya. 8.00 – 16.00. Niye öfkeleniyorum ki? İşler planladığım gibi gitmediği için. Soruma yanıt alacak ve gecikmeden işe gidecektim. Böyle planladığım için evden normalden erken çıkmıştım. Halbuki şimdi burada on beş dakika daha oyalanacak olursam trafiğin en berbat saatine kalacağım. Bu kadına değil, duruma öfkeliyim aslında. Ama öte yandan bu kadının yerinde bir başkası olsaydı ve bana hemen cevap verseydi, şimdi yolda olacaktım. Öyleyse bu kadına da öfkelenebilirim. Kadının da bana öfkelenme hakkı var. Günlük çalışmasına başlamadan önce sakin sakin Woman’s Weekly’sini okumak istiyor. İster elbette... Peki, öfkelenip çıkışsam kadına, halka ne biçim hizmet bu, bir soruya cevap bile vermeyecek olduktan sonra niye oturuyorsunuz orda diye çevremdekilere duyura duyura sorsam? Müdürünüze şikayet edeceğim, bakalım o zaman ne yapacaksınız diye atıp tutsam ne olur? Böyle yapacak olanlar yok mu? Var. Peki öyle yapmanın yararı var mı? Öfkeyi atıp rahatlamak? Bu kuruluşta Müşteri Hizmetlerinin gelecekte daha verimi çalışmasını  sağlamak? Kendimizi tehlikelerden korumak için gerekli olduğu düşünülen korku gibi öfke de gerekli mi? Toplumun bozuk yanlarını değiştirebilmek, düzenin işleyişindeki yanlışları doğru yapmak, sorunlara çözüm bulabilmek, her şeyden once böyle bir çabaya  girme gücünü bulmak için  önce öfke gerekiyor mu? Baskıya karşı ayaklanabilmek, kötü olanı, yanlış olanı değiştirmek için kavga gerekiyorsa, bu kavgaya başlama yürekliliğini bulmak için öfke mi gerekiyor?

Öfkesiz, kavgasız, akılcı bir eleştiri geliştirerek yapamaz mıyız bunları?

Öfkelenip saldırganlaşmayı savaşa benzetsek... Savaş öfkenin planlanmış dışa vurumu değil mi? Söz konusu olan kişiler değil ülkeler bu durumda.  Savaşı desteklemiyoruz da, neden düşünceleri bize uymayan ya da hoşlanmadığımız bir davranışını gördüğümüz kişinin üzerine öfke kusmayı destekliyoruz ya da hadi destekliyoruz demeyelim, normal, sağlıklı kabul ediyoruz? Öfkeyle bağıran çağıran insanları, saç saça baş başa kavga eden kadınları sergileyen televizyon programlarını neden böylesine keyifle izliyoruz?  Niye zorba olmak öğretiliyor insanlara? Altta kalmayacaksın. Kendini ezdirmek istemiyorsan  gerekirse  sen ezeceksin. İddialı olacaksın. Yarışmacı olacaksın.  Eseceksin. Gürleyeceksin.   Çatışmalarla dolu hayatin normal olduğu öğretiliyor. Hayatta başarılı olmak istiyorsan kendini çatışmalara hazırlayacaksın. (Danışmanlık şirketleri iddialı ve zorlayıcı (assertive ) olma kursları düzenliyorlar.) Dünya çatışma üzerine kurulmuş sanki. Çatışma, dalaşma, birbirine çelme takma, herkesin önüne geçme, yarışma, yarışma hep yarışma üzerine kurulmuş.

Öte yandan öfkenin sürekli olarak bastırılmasının psikolojik ve fiziksel sağlığı nasıl kötü etkilediği konuşuluyor.

Öfke var. Öfkenin varlığını yadsıyamayız. O zaman ne yapılıyor? Bireylere öfkelerini denetim altına almaları gerektiği öğretiliyor. Batı dünyasında öfke denetimini öğrenmek için kurslar var.  Psikoloji, öfkenin nedenini, engellenme olarak açıklıyor. Kişi engellenmesinin mantıklı bir nedeni olduğunu anlarsa öfke duygusu ve saldırganlık yok edilebilir diyor. Bu arada, insan çevresini gözlemleyerek neyin kabul edilebilir neyin edilemez olduğunu öğreniyor, öfkeyi denetim altına almanın bir yolu da sosyal ilişkilerle öğrenmekten geçiyor.  

Öfke duygusu gibi olumsuz biçimde ifade edilme olasılığı bulunan duygulara yol açan şeyin, kişilerin karşı karşıya kaldığı olay ya da durumlar değil, olay ve durumlara kişilerin yüklemiş olduğu anlamlar olduğunu söylüyor psikoloji. O halde insan başkalarına yansıttığı öfke gibi olumsuz duyguların ve diğer bütün duygularının sorumluluğunu üstenebilir.

Hiçbir duygu sürekli değil. Öfke, biz  olmasına izin verdiğimiz için var. Öfkelendiysem bunu karşımdaki  kadından çıkarmam gerekmiyor. Kadın da bana öfkelendi  işte, fark ediyorum.   Öfkelenirsem bu kadının bana saat 8 den önce cevap vermesini sağlayabilir miyim? Bu kadını değiştirebilmem gerekir öfkelenmemek için. Değiştirebilir miyim? Farklı düşünmesini, farklı davranmasını sağlayabilir miyim? O anda oradan çıksam, dışarıdaki havayı solusam,  kalabalığa karışsam öfkem beş dakika sonra geçecek. Belki biraz sonra  yoğun trafiğin içinde iş yerine fazla gecikmeden ulaşmaya çalışırken yine öfkeleneceğim. Bu öfke kime olacak peki? Yollara daha çok  şerit yapmamış olan hükümetlere, belediyelere, saygısızca araba kullanan, durmadan şerit değiştiren,  korna çalan öteki sürücülere, hatta  tam bu saatte yolda olmaktan başka suçu olmayan başka insanlara öfkelenebiliriz. Bu neyi değiştirir? Oysa, öfkelenmemeyi seçtiğimiz anda bunu başarabiliriz. Çünkü öfkemiz  aslında bizden kaynaklanıyor.  Yaygın, sıradan düşünceye göre şu anda benim öfkemin kaynağı  karşımdaki bu kadındır.  Halbuki öfkemin kaynağı bu kadın değil. O yalnızca aracı. Ancak ben değiştirebilirim kendi duygularımı.  Ancak ben yok edebilirim öfkemi.

Sabah kalktınız, çaydanlığın altını yakmaya gittiniz ve tüpün bittiğini gördünüz. Tüp beklemeye vakit yok. Çaysız çıkmak zorundasınız evden. Öfkelenmemeyi seçebilirsiniz. Öfkelenmek sadece kendinizi daha kötü hissetmenize yol açacak. Çayı ofiste  içerim artık diyebilmekse  kendinizi bambaşka hissetmenizi sağlayacak.

Akşam yorgun argın eve vardınız. Açlıktan ölüyorsunuz, evde yemek yok. Aksi gibi eşiniz/ arkadaşınız/  evi paylaştığınız kişi de trafikten payını almış, hala yolda. Üstelik ona güvenmiştiniz fazlasıyla yorucu geçen bir günün ardından, yemekleri ondan bekliyordunuz. Açlıktan içiniz bayıldıkça, yorgun bedeninizdeki sızıyı duydukça hala gelmeyen eşinize/ arkadaşınıza karşı öfkenin kabardığını duyumsuyorsunuz içinizde. Bu duyguya yenilmek yalnızca kendinizi daha kötü hissetmenize yol açacak. Oysa öfkelenmemeyi seçip biraz peynir ekmek ve sıcacık bir çayla televizyonn karşısına geçmek birden neşenizi yeniden bulmanızı sağlayacak.

Seçim bizim elimizde. Kızgınlığın, öfkenin sizi nasıl mutsuz ettiğine dikkat edin.  Kendi deneyimlerimden  biliyorum ki, sabahleyin yataktan kalktığımızda bugün iyi geçecek diye düşünüp iyi geçmesini beklemekle, gene berbat bir gün başlıyor demek arasında büyük fark var. Daha dün kendimi sınadım.

Haziran 2010 Sydney