Kızlar dağa keçi sağmaya çıkacaklarmış.

 

 

 

Gelmemizi istiyorlar ama çıkamayız o kadar yolu, başımıza bir şey gelir diye korkuyorlar.

 

 

 

Esin de çok hevesleniyor. Dağa keçi sağmaya çıkma fikri onu çok heyecanlandırıyor.

 

 

Çağıranlar Refika ile Gülcan.

 

Refika öğretmene çıkışıyor.

 

 

Daha demin içerde okumanın öğrenmenin önemini konuştuk. Hani okuyamadığın için ne kadar üzülüyordun, şimdi niye öğretmene çıkışıyorsun demiyorum. Hayvanları, ama asıl evin geçimini düşünüyor. Diklenişi hoşuma gidiyor.

 

 

 

 

 

 

 

Sınıfta çocuklarla tanışıyor, söyleşiyoruz. Saat beşde dersimiz bitiyor. Sabah dokuzda kahvaltı yapmıştık, sonra da bir heyecan bir koşturma bir şey yemeye fırsat bulamadık. Keçi sağmaya gidelim ama açlıktan bayılmayalım. Edip, nişanlısını da beni de caydırmaya çalışıyor.

 

 

 

 

 

O kadar yol gelmişim, hele de istanbul’dan Van’a hasta gelmişim. Şimdi keçi sağmaya, o dağdan inemeyeceğimi, geceyi dağ başında geçireceğimi bilsem çıkarım, kimse durduramaz. Esin de gelmeyi çok istiyor. Birbirimize cesaret veriyoruz.

 

 

Kaşla göz arasında imam Ahmet kardeş yumurta kırıyor. Hemen ekmek arası yapıyor, ağzımıza tıkıyoruz. Saat beşi geçti, kızlar kapının önünde sabırsızlanıyor, bir grup çıkmaya başladı bile. Apar topar düşüyoruz yola. Edip de geliyor elbette.

 

 

Ahmet’in lojmanı köyün ortalarında. Köyün yukarı mahallesine doğru tırmanıyoruz. Yol falan yok. Yol olmasın düz bir alan da yok. Hadi düzlük de olmasın ama her yer taş toprak. Köyün üstüne çıkana kadar ter içinde kalıyorum. Edip arkamdan geliyor. Kayıp düşersem tutacak. Kızlardan mutlaka bir ikisi yanımda.

 

İstersen bana tutun abla.

 

Olur kızım, zorlanırsam tutunurum şimdi iyiyim diyorum.

 

Yanımdan hiç uzaklaşmıyorlar. Her an tetikteler. Onları keçiliğimle etkilemeye kararlıyım. Ama güneş ensemde, düz yol bacaklarım böyle dik tırmanışlara hazır değil, ya da iki gün önce, İstanbul’da yaşadığım gıda zehirlenmesinin güçsüzlüğü… Hemen soluk soluğa kalıyorum. Yolun tamamına ereceğimden kimsenin umudu yok. Edip, içinden keşke dönse diyor zaten.

Köyün üstünden -ki tam anlamıyla köyün üstündeyiz yani yukarısında ama bizzat üstünde de- köye bakıyorum. Yamacında kurulduğu dağla bütünleşmiş. Toprakla aynı renkte, aynı dokuda evler, yalnızca damların düz oluşundan belli orada ev olduğu …  Her sokağa bakan bir ev, aynı sokağın hizasında bir de alt evin damı var. Sokak dediysem sözün gelişi. Sokak falan yok. Yalnızca evler arasında geçiş için aralıklar var. Taşın, toprağın herkesden, en çok da insandan bağımsızlığını ilan ettiği bir düzen var burada.

 

 

Fakat o dağlar… Şöyle çömelip, derin derin soluk alıp ‘dağınıza da, suyunuza da, ovanıza da, toprak damlarınıza da kurban olayım’ diyesi geliyor insanın. Böyle bir doğada yaşamak, tüm zorluklarıyla birlikte bir onurdur da! Edip’e dönüyorum.

 

 

İnsan yabancı olunca, bu yazın en keyifli gününde, yaşanan hiç bir zorluğa, zorlamaya mahkum olmayınca böyle düşünüyor elbette.

 

Biraz daha tırmanıyoruz. Bir ağaç altında kızlarla Esin gölgede dinleniyorlar. Az ilerde çeşme var. Çeşme değil. Pınar. Edip, bir şişe veriyor, kızlar doldurup önce bana uzatıyorlar.

 

 

Hizan’da musluk suyu içmemiştik. Ama bu dağların suyu içilmezse nerenin suyu içilir!

Buz gibi. Tadı, kokusu yok. Tokluğu var. İnsan su içtiğini anlıyor.  

 

 

Tırmanmaya devam ediyoruz. Güneş biraz alçaldı. Artık tırmanmak daha kolay. Kızlar bu yolu her gün iki kez çıkıyorlarmış. Hem sabah hem akşam. İnanamıyorum. Bu yolu iki kez in çık, spor yapmaya gerek yok. İnsanın hem bedeni hem ruhu, tertemiz dipdiri olur. Ama elbet, bunun yağmuru çamuru da vardır.  Biz tatlı bir Temmuz akşamı düştük yola.

 

 

Refika ile Gülcan ortalıkta yok. Onlar önden gitmiştir diyorlar. Yanımızda iki Ayşe bir Fatma bir Hatice var. Çocuklardan da Semra, Bahar, Serkan’la Hüseyin. Kaymayım, bir yerimi incitmeyim diye çok dikkat ediyorum. Bir yandan dağlarda bakışlarım… dağlar beni büyülüyor. Ardı ardına yükseliyor, uzanıyor, açılıyor…  Hiç bu kadar çok dağla sarılmadım. Ana koynunda gibi hissediyorum, dost koynunda gibi. Meğer ne çok severmişim dağları.

 

 

Gözlerimin önünde yuvarlanıyor tepeler, derin yarıklar, yeşil vadiler…  Kızların rengarenk giysileri, uzun etekleri, renkli plastik terlikleri, dalgalanan oyalı yazmaları, güçlü, dik sırtları…

 

Bu bir düş olmalı!

 

Arkadan bir grup yetişiyor bize. Bakıyorum. Refika ile Gülcan hala yok ortada. Meryem’in annesi geliyormuş. Bir grup çocuk, genç kız yanında. Ben kaymayım, şu aşağılara yuvarlanmayım, sakat belimi yine kaydırmayım diye dikkatle çıkıyorum, çocuklar, kadınlar, kızlar sanki asfalt yolda yürüyorlar. Öyle rahatlar. Asfalt yolda da öyle rahat olmaz insan. Sanki evde mutfakla oda arası dolaşıyorlar. Bir ellerinde kovaları. Ne dengeleri bozuluyor ne bir yere takılıyorlar. Dağlara benim gibi bakıyorlar mı bilmem. Dağlarla bir olmuştur yürekleri, o yüzden görmelerine gerek yoktur. İnsanın önce ruhu, doğup büyüdüğü, ürettiği, soluduğu havayla, toprakla bir olur. Sonra bedeni… Görmeden duymadan bilir. Busekan’ın köylüleri de öyle. Onlar bu dağlarda yaşıyorlarsa, dağlar da onların yüreğinde yaşıyor. O yüzden bakmalarına gerek yok.

 

 

Kendimizi dağlara vuralı bir saati geçti. Az kaldı diyorlar. Arkadan bir grup kız daha görünüyor. Refika ile Gülcan. Çok geçmeden yetişiyorlar.

 

 

 

 

 

Fotoğraf makinesi elden ele dolaşmaya başlıyor. Edip’e güveniyorum. Bütün çocuklar fotoğraf makinesi kullanmayı biliyor. Hepsi sanki birer fotoğraf sanatçısı,  bilgili, hevesli, meraklı…

 

Makina elime geçtikce kızları çekiyorum. En çok da Refika’yı… Refika, Gülcan, Ayşe (tanıdığım üç Ayşe’den ikisi) ve Hatice okuyamamış kızlardan. Türkçeleri güzel. Okuma yazmayı öğrenmişler, sonra Edip’in kardeşlerine verdikleri kitapları okuyarak geliştirmişler. Sabahları erkenden saat sekiz bile olmamışken, keçiye çıkmadan önce, okul kapısına gelirler. Öretmen uyanıp da kendilerini görür mü acaba! Öğretmen erken kalkar zaten, hemen yüzünü yıkar, apar topar çıkar dışarı, sınıfın kapısını açar, kızlara kitap seçip verir. Kızlar heybelerine sıkıştırır kitabı, dağda okumak için. Gün gelir öğretmenin seçtiği kitapları beğenmez, kendileri seçerler. En kalın kitapları seçer alırlar.

 

Bu okuma aşkı! Gerçek bir aşk. Teknolojinin, tüketim çağının uzanıp da kirletemediği insan ruhlarının yaşayabileceği türden bir aşk.

 

Hala içlerinde bir umut kızların. Olur da bir mucize okur muyuz? Bir ebe bir hemşire bir öğretmen olamaz mıyız?

 

Yalnızca Refika yalnızca Gülcan, yalnızca Ayşeler değil. Eminim bu dağların bütün kızları böyle. Az konuşan, doğru konuşan, özü sözü bir kızlar. Akıllı, çalışkan, gururlu kızlar. Bu yoksul insanlar bu dağlarda böyle çocuklar nasıl yetiştiriyor?

 

Yetiştirmeye değil belki de yalnızca sağ tutmaya çalışıyorlar. Ama işte böyle temiz yürekli çocuklar çıkıyor. Dağlardan olsa gerek. İnsan böyle dağların tepesinde, koynunda, onlara denk, onlara kurban, onlara mahkum yaşarsa doğru kalıyordur. Çalışkanlıklarından, özlerinden başka yitirecek bir şeyleri yok zaten.

 

 

Keçileri görüyoruz sonunda. Tepenin altında.

 

 

 

İnersin inersin.  Zaten artık bir daha bu tepeyi çıkmayacağız ki… aşağıdaki bir yoldan geri döneceğiz.

 

 

 

Diyorlar. Eh peki… ineriz o zaman. Zavallı bacaklarım, terli sırtım… Şikayetten vazgeçiyorum. Hamama giren de dağa çıkan da terler. Keçilere kavuşmak öyle güzel ki zaten. Çobanlar bizi karşılıyor. Güleryüzlü, çekingen insanlar. Gülcan’a veriyorum fotoğraf makinesini, çobanları, çocukları, kadınları çekiyor…

 

Bir yandan herkes keçilerini sağıyor. Önce anlamıyorum. Köyün ortak keçileri, kim hangisini bulursa onu sağıyormuş diye düşünüyorum. Öyle değilmiş. Eh ben de romantiğim ya… abartıp duruyorum. Evet burası birbirine destek olan insanların köyü ama komün değil. Daha zor bir şeyi yapıyorlar… Herkes kendi keçisini sağıyor. Herkes kendi keçisini tanıyor!

 

Diyorum ya… insan vatanı olan yerleri, vatanı olan canları kendi gibi bilir. Benim de bu sürüde elime doğmuş, bana sütüyle hayat veren bir kara keçim olsa, tanımaz mıydım? Gözlerim aramadan bulurdu onu.

 

 

Refika süt sağmaya çağırıyor.

 

 

 

İki çocuk emzirdim. Kendi mememi sağabildim, eh keçininki de meme… Bir denemeli… Refika’ya güveniyorum. Onun yaptığı gibi yapıyorum. Keçininin memelerinin ucu sert, sıkı. Çekmesi zor. Yine de inceden fışkırıyor. Refika, ben boşaltmıştım zaten, o yüzden az geliyor diyor. Peki öyle olsun. Çok mutluyum.

 

Ayşe de çağırıyor. O keçiyi yakalıyor. Ben sağarken çekilen fotoğrafa bakanlar, keçinin yüzünde işkence yapılıyormuş gibi bir hava gördüklerini söylüyor. Hiç alınmıyorum. Ben sağarken, kaçmasın diye Ayşe bacağını tutuyordu. O yüzdendir!  Süt sağmak o kadar zor değilmiş, ama keçiyi nasıl zaptediyorlar onu anlamıyorum.

 

Sütün fışkırmasında bir büyü var. Keçinin duruşunda, memelerindeki sıcaklıkta… İnsanın parmaklarının arasından kaba dolan hayat!

 

Keçilerin resimlerini çekiyorum. Kafam karışık. Neyi nasıl çekeceğimi bilmiyorum. Rastgele basıyorum. Allahtan çocuklar makineyi elimde bırakmıyorlar pek. Onların çektikleri fotoğraflarda ayrı bir güzellik, yalınlık var. Ne çekeceklerini görüyorlar. Benim gibi şaşkın hülyalı bakmıyorlar çevreye.

 

 

Dönüş yoluna çıkıyoruz. Biraz daha kolay gibi dönüş. Ama öyle bir yerden geçiyoruz ki… Onların tam ortada durup hafifçe yan dönüp poz verdikleri, o yarım ayaklık, altı her tür boy ve sivrilikte taşın zalimce yuvalandığı bir uçurum olan yoldan –yol!- geçmeden önce fotoğraf makinamı çantasına, çantayı koynuma koyuyorum. Hani düşersem de resimler önemli, onlara bir şey olmasın. Aslında emekleyerek geçmeyi yeğlerim. Emekliyor muyum, sürünüyor muyum o yolu nasıl geçtiğimi bilmiyorum.

 

Düşmemişim. Bundan sonrası, izmir’de Kordon’da gezinti!

 

 

Meryem’in annesinin daha kucakta bir bebeği var biliyorum ama öyle büyük bir karnı var ki… Yine gebe mi merak ediyorum. Değilmiş. Garibim dokuz çocuk doğurmuş. İyi bağlamamışlar sonuncuda, ne olduysa böyle fırlamış karnı. Kaç yaşında diye soruyorum. Kızlar yanıtını çevirmiyor bana. İyi bir şey demedi belli ki…  Üsteliyorum kızlara.

 

İki tane doğursam ben de genç kalırdım.

 

Demiş.

 

Çaresiz ama isyan dolu bir yanıt… Çaresizlik kötü ama isyan önemli. Gerekli.

 

Bu muhteşem doğanın içinde bu kadar zor koşullarda yaşamayı, hele ki uygarlığın geri kalanı, bir tüketim çılgınlığı içinde yaşarken haketmiyorlar. Ama hakettikleri, tüketim arsızlığı, değer kirliliği içinde yitmiş yaşamlar da değil. Onlar bu dağların güzelliğini insanca yaşamanın güzelliği ile birleştirip kendi kültürlerini yeşertmeliler. Onlar yaşayabilmek için güçlerini tüketmek yerine, bu muhteşem ve amansız doğanın içinde sevinçle üreterek yaşayabilmeliler.

 

Dereleri kirlenmeden, dağları delik deşik edilmeden, tarlalarına ilaç, hayvanlarına hormon değmeden… Dağlarla bir örnek evleri betona dönüşmeden… Çirkinleşmeden rahat yaşayabilmeliler.

 

Bunu kim yapacak? Çocukları… Edip öğretmenin güzel çocukları… Bu güçlü, akıllı, gururlu kızların, kadınların doğuracakları, Edip öğretmenlerin her türlü zorluğa karşın okutacağı, bilgili, aydın yürekli, onurlu bireyler olarak yetiştireceği çocuklar yapacak.

 

 

Kızlar, bu dağlarda böyle tek başınıza hiç korkmuyor musunuz? Sorumu anlamıyorlar.

 

 

 

 

Kim bir şey yapacak? Yine anlamıyorlar.

 

 

 

Şehirde ıssız bir sokakta, bir parkta tek başına bir çocuk bir kadın düşünün sıkıysa!

 

 

Hava kararmaya başlıyor. Dağlar kızarıyor. Kızlar türkü söylemeye başlıyor. Sonra Esin’i de aralarına alıp halaya duruyorlar. Halay çekerken ev işine mahkum, okutulmamış, gelecekleri belirsiz kızlar değiller. Uyumlu, güçlü, devingen yaşamın ta kendisi oluyorlar.

 

Köyün yukarı damlarından aşağı damlarına inerken gece karanlığında elimi tutuyorlar. Evin önünde birbirimize sıkıca sarılıp, öpüşüp iyi geceler diliyoruz. Her gün iki kez keçiye çıkan kızlar, ilk kez bu kadar güzeldi, böyle eğlendik diyorlar.

 

Onlar şenlendi, biz arındık!

 

 

Akşam yemeğini çabuk bir kahvaltı ile geçiştirip, Esin’le kendimizi yer yataklarına atıyoruz. Odada ateş böcekleri var. Işıl ışıllar. Esin’i içerdeki sinekler ısırıp duruyor. Onu çok sevdiler, bana yaklaşmıyorlar bile.

 

 

Korkmak ne kelime. Kendimi öyle güvende hissediyorum ki… Bu köye, bu onurlu insanlara, bu muhteşem dağlara emanetim. Böcekler de Esin’i ısırıyor zaten!