İşçilerin Tarihi
1970 e vardığımızda sendikal hareket ve iktidar arasındaki manzara şöyleydi: Birkaç yıldan beri Türk-İş (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) konfederal (üst) yönetimi, patronlar ve Süleyman Demirel in yönetimindeki AP (Adalet Partisi) hükümeti, 1967 de kurulduğundan beri gittikçe güçlenen ve etkisi Marmara Denizinin eteklerinin çok ötesine yayılan DİSK...
Söz / Sözün Özü
Sözleşmek. Konuşmak. Söyleşmek. Yazmak. Yayınlamak : Tarihe, kendi tarihimize bir iz bırakmak. Bir katkıda bulunmak. Ana, baba, hala, teyze, amca, dayı, nene, dede ve benzeri büyüklerimizle söyleşiler yapmak : -Sözün gösterilmesi- için onları söyleşi yaparken kamerayla ölümsüzleştirmek. Evet Sözlü Tarihi canlandırmak. Sözlü Tarih?in olanaklarından en iyi biçimde yararlanmak mümkün.
İşçi Sınıfı
Var mı(ydı)? Yok mu(ydu)? Uzun çok uzun yıllar tartışması yapıldı: Osmanlı İmparatorluğu?nda ve hemen sonrasında Türkiye Cumhuriyeti de işçi sınıfı var mıydı? Yok muydu? İşçi Hareketi Tarihi konusuna 1960?ların ortasından beri merak, hem de ne merak, sardığım için o tarihten beri bu konu beni de birinci derecede ilgilendirdi.
Değerler Rabbi
İnsan doğayla ayrımını algıladığı andan itibaren algısıyla algıladığı arasında bir bağın olduğunu sezer. İlk elden duyusal bilinç düzeyinde de olsa bunun nedenlerini, gördüklerinin gerisinde neyin var olduğunun arayışına da başlamış olur. Algının kendisi bir üçlemenin birliğidir: algılanan, algılayan ve algı. Algı, şiddeti ve biçimi ne...
Eski bir yanardağı Aborijin hikayesi
Uzun zaman önce, Avustralya?nın güneydoğusuna dört dev yaratık gelmiş. Üçü, kıtanın diğer bölgelerine yürüyüp gitmiş ancak biri yere çömelmiş. Vücudu, Budj Bim adındaki bir yanardağa, dişleri ise yanardağın lavlarına dönüşmüş. Günümüzde bilim insanları, bölgedeki Aborjin Gunditjmara halkı tarafından anlatılan bu masalın aslında geçmişe dayanan bazı temelleri olabileceğini düşünüyor.
Kötülüğün Sıradanlığı
Okullardaki tarih kitaplarının içeriğini hatırlayın; eğitim süreci içinde size öğretilen tarih sanat tarihi ya da bilim tarihi değil, ağırlıklı olarak savaş tarihidir. İnsanlık tarihi gerçekten de büyük savaşlar ve katliamlarla doludur. İnsanlığın tuttuğu kayıtların atılım yapması dolayısıyla yirminci yüzyıl içinde yer alan bu korkunç şiddet olaylarına daha detaylı olarak tanıklık etmekteyiz.
KAOTİKA
-En parlak yıldızlar en büyük kaostan doğar- (Nietzsche.) Evrende var olan her şey olduğu haliyle kendini ortaya koyuş biçimi olarak bir ifadedir, bu haliyle kendinde nasılsa öyledir. İnsan dışındaki her varlık verili haliyle zorunlu-doğal yasalılığın hükmü altındadır. Görünüşler her ne kadar değişiyor olsa da yasalılık değişmeden kalır.
Türk ulusunu Araplaştırma projesi
Amerikalı ünlü siyaset bilimci Samuel P. Huntington 1996 da yayınlanan kötü şöhretli kitabı -Uygarlıklar Çatışması: Dünya Düzeninin Yeniden-İnşası-nda dünyayı şu dokuz uygarlık kümesi arasında paylaştırır: Batı, Latin Amerika, Afrika, İslami, Çini (Sinic), Hindu, Ortodoks, Budist ve Japon. Huntington a göre dört ülke ise, son tahlilde bu kümelerden birinde yer...
Güney Afrika daki mağarada 170.000 yıllık küllerde bulunan kömürleşmiş parçalar, şimdiye kadar bilinen en eski pişirilmiş kök sebzeleri çıktı. Bulgular, gerçek -paleo diyetin- modern patateslere benzer şekilde karbonhidrat bakımından zengin birçok kavrulmuş sebzeyi içerdiğini gösteriyor. Araştırma lideri Lyn Wadley, Bence insanlar karbonhidratlar ve proteinlerin bir...
Kırım’ın tarih sayfalarına kazınmış isimlerden biri vardır ki, onun yaşamı sadece bir biyografi değil, bir direniş manifestosu gibidir. Veciye Kaşka. Kırım Tatar milli hareketinin efsanevi emektarı olan Kaşka, zulme karşı direnen bir halkın sembolüdür. Onun mücadelesi, Kırım Tatar halkının onurunu koruma kararlılığının ve özgürlük ateşini canlı tutmanın simgesidir. ...Devamı.»
Hazarlar ve Hazarya ile ilgili yıllar boyunca tarihi keşifler yapıldı ve yazılar yazıldı. Şu ana kadar bu yazılardan hiçbir tanesi geleceğe ve/ya şimdi zamana dönük yazılar değildi. Bugün Bayrampaşa’nın soğuk rüzgarı ve kavruk kasım güneşinin etkilediği bir anda bu yazıyı yazmak istedim. Hazarya kökenli Musevi bir olarak. Merak ediyorum. Şu anda Hazar Türk Musevi Hakanlığı var olsaydı nasıl bir devlet olurdu. Tam teşekküllü bir devlet olarak nasıl bir yapısı olurdu? ...Devamı.»
Hayatta sürekli olarak bir yerlerden bir yere koşuştururuz. Oysa son durak hepimiz için aynıdır. Kitaplar benim için Doctor Strange filmindeki gibi farklı zamanlara ve de mekanlara açılan kapılardır. Uzaklarda gördüğüm her evin her penceresi, bu koca gezegende bilinmeyeni belki de hiçbir zaman bilinmeyecek yorgun, pes etmiş, yitik, umursamaz bir yaşam öyküsünü barındırır. Bu güzel memleketimizde yaşayan her bir vatandaşımızın, kendi hayat hikayesi hariç, bildiği ve/ya bilmediği ve/ya ata babalarının bilerek anlatmadığı bir efsanesi ve/ya travmatik geçmişi mevcuttur. ...Devamı.»
Göztepe’de bir gece… Sessizlik içinde oturuyorum, düşünüyorum, gözlerimi karşı duvarda eriyen bir şövalyeye dikiyorum. O resmin kim tarafından nasıl yapıldığını, hangi emeğin ve hangi hayalin arkasında doğduğunu sorguluyorum. Her fırça darbesi, bir direnişin sessiz çığlığı gibi geliyor bana. Ertesi gün geldiğinde, hayatın çatısı altında insanların çığlıklarını dinliyorum. Emekçilerin haklı şikayetlerini, söylenmemiş isyanlarını işitiyorum. Hayat, kimilerine göre basit bir çizgi, kimilerine göre karmaşık bir labirent. ...Devamı.»
Kalamış ve Fenerbahçe kıyılarının bugünkü tartışması, sadece bir “yat limanı revizyonu” değildir. Bu, yüzyıllardır halkın nefes aldığı bir alanı, ticari rantın soğuk betonuna teslim etme girişimidir ve bunu söylemek için tarih bilmek yeterlidir. Bu Kıyılar Bir Günden Bir Güne Oluşmadı. Kalamış ve Fenerbahçe sahilleri, İstanbul’un en eski yerleşim hatlarından biridir. Bizans döneminden beri Fenerbahçe Burnu’nun bulunduğu bölge, şehrin doğu savunma hattında sayılan, aynı zamanda doğal koyları nedeniyle sığınak olarak kullanılan bir alandı. “Fener Bahçesi” ifadesi bile köklüdür—bölgedeki deniz feneri ve etrafındaki geniş bahçelik alanlardan gelir. ...Devamı.»
Çarşamba akşamı rastladım sana Adberilgen diye başlıyorum yazıma. Her gün her an yeni bir başlangıçtır Breslev Hasidik öğreti böyle der kullara. Boris Moiseevich Leibzon tekrar hayata getirmek, yaşama döndürmek için yazıyorum bu akşam.Belki bir yerde bir boyutta onunla bu şekilde tanışmış ve/ya selamlaşmış oluyorum. Yitip gidenler kervanında Borisi 2025 Kasımına taşıyorum. ...Devamı.»
Türkiye’de işçi hakları ve iş güvenliği meselesi, uzun yıllardır süregelen yapısal bir sorundur. İSİG Meclisi’nin paylaşımlarında görülen iş cinayetleri verileri, yalnızca tekil kazaların değil, sistematik bir ihmal düzeninin dışa vurumu niteliğindedir. Çalışma yaşamında ölümler belirli sektörlerde yoğunlaşmakta, resmi veriler ile sahadan gelen bağımsız raporlar arasında zaman zaman farklar oluşmakta ve bu durum sorunun gerçek boyutunu görünmez kılmaktadır. 2025 Türkiye’sinde işçi sağlığı ve güvenliği hala hayati bir mesele olarak gündemdeki yerini korurken, bu tabloyu değiştirecek güçlü, uygulanabilir çözümlere ihtiyaç her zamankinden daha belirgindir. ...Devamı.»
Okuyucular diyecekler ki Avraham, Bayrampaşa’ya kafayı taktı. Günümün çoğu Bayrampaşa’da geçiyor. Bayrampaşa’nın hikayesinden ve sosyal hayatımdan ruhumu besliyorum. Demirkapı esnafı, farklı etnik grupları Arnavutları, Boşnakları vb. Mahalle kültürü beni ruhen besliyor. Hava gri. İnsanlar işlerine yetişmek için koşuşturuyor. Kimisi aceleyle kahvaltısını yaparken kimisi elinde çantasıyla metroya doğru ilerliyor. Bu sıradan görünen manzara aslında bize derin sorular sorduruyor. Modern makineler mi şehrin ritmini belirliyor yoksa şehrin insanları mı makinelerin ritmine boyun eğiyor? ...Devamı.»
Bu hafta genç arkadaşlarımla beraber çalışırken aklıma bu konuda birşeyler yazmak geldi. Okuyucuların ruhlarına, hayatlarında dokunmak, anlık bile olsa mutlu hissettirmek ve de düşündürmek beni motive ediyor. Ağzımızdan çıkan her Tora kelamı, yaptığımız her Mitsva, Göklerde-Şamayimde ve tüm kainatta olumlu etki yaratıyor.“Altı gün çalışacak, yedinci gün dinleneceksin” yalnızca bir mitsva değildir, tarihin ritmidir. Ramban, Tora yorumlarında zamanın yalnızca ölçülen bir süre değil, yaratılışın içsel ritmi olduğunu öğretir. Her yaratılış günü, sadece bir olay değil, bir çağın manevi altyapısıdır. ...Devamı.»
Yine günlerden Pazartesi diye başlıyorum… BeŞem Kol… diye devam ediyorum bu görsel sanatlar kumpanyasına… Hasan kardeşim arka planda bir progressive techno, bir Bach, bir Kırımlı Orhan Kencebay’dan eserler çalıyor. Hava kapalı, gri… ve Bayrampaşa Sanayi mi daha gri yoksa gökyüzü mü daha gri, bunu düşünüyorum. Gri aklıma Schindler’in Listesi filmdeki girişi hatırlatıyor. Gri renk birdenbire mum olup tezahür ediyor karşımda. ...Devamı.»
Ben Avraham İşcen, yaş oldu 42. Kırımlı bir Yahudiyim. Ata yurdum hala faşist Rus çizmesi altında eziliyor. Bu satırları 4 Eylül 2025’te, saat 22:39’da yazmaya başladım. Bazen düşünüyorum dışarısı mı daha karanlık, yoksa içim mi daha kasvetli bir vaziyette. Sonra birden aklıma en sevdiğim bana güç veren Mezmur 23 geliyor. T-nrı Çobanımdır, eksiğim olmaz...Karanlık ölüm vadisinden geçsem bile kötülükten korkmam. Çünkü sen benimlesin, çomağın ve değneğin güven verir bana. ...Devamı.»
Bugün, 2025 dünyasında Behice Boran’ın tespitleri belki de hiç olmadığı kadar güncel. Çünkü neoliberal çağın “eşitlik” söylemleri, biçimsel haklarla sınırlı kaldı. Dijital çağ, bilgiye erişim özgürlüğü, ifade serbestisi, girişimcilik gibi liberal değerleri kutsarken, bu özgürlükler ekonomik gerçekliğin duvarına çarpıyor. Dijital emek, tıpkı sanayi döneminin işçileri gibi yeni bir sınıfın doğuşunu simgeliyor. “Gig economy” adı verilen sistemde milyonlarca insan sigortasız, güvencesiz, algoritmik patronlara hizmet ediyor. ...Devamı.»
Zenginliklerini gasp ettikleri yoksulun tarlasında saraylar kurdular; ama orada oturamayacaklar.” (Amos 5:11) Cumhuriyetin ilk yıllarında” sözüyle açılan bir çağ vardı. Toprak, alın teri, üretim ve yoksulluk aynı cümlenin içinde anılırdı. Devlet, hem burjuvaziyi yaratıyor hem de köylünün sırtından kalkınmanın yükünü almayı vaat ediyordu. 1930’ların “devlet kapitalizmi”, tıpkı bugünün küresel neoliberal düzeni gibi, sermayeyi yeniden dağıtmadı, sadece yönünü değiştirdi. ...Devamı.»
Behice Boran, elinizdeki bu satırlarda demokrasinin “kağıt üzerindeki özgürlükler”le sınırlı kaldığı bir toplumsal düzene sert bir eleştiri yöneltir. Onun için özgürlük, yalnızca yasalarla tanımlanan bir “haklar bütünü” değil, aynı zamanda bu hakların fiilen kullanılabilme imkanıdır. Yani bir bireyin gazete çıkarma hakkı olması, o gazetenin basılabileceği, dağıtılabileceği ve okunabileceği maddi koşulların da mevcut olmasını gerektirir. Aksi takdirde bu hak, soyut bir “süs”ten ibarettir. ...Devamı.»
Gerçekten kim? Anneniz mi, sabahın ilk ışığıyla uyanan telefonunuz mu, yoksa size hep daha hızlı ol diye bağıran ekonomik sistem mi? Ya da o, içinizde sessizce duran, namağlup gibi görünen ama aslında sürekli fısıldayan yetser hara (İbranice: kötü eğilim) mıydı??? “Geç kaldın. Artık yapamazsın. Bu fırsat kapandı.” Bu sözlerin zihninizde bıraktığı etkiyi bir an ölçün, biçin. İçinizde bir kilit kapanıyor mu, bir hareketi mi erteliyorsunuz, yoksa kalbiniz hafifliyor, bir kapı mı aralanıyor? ...Devamı.»
Uzun zamandır, Karlı Kayın Ormanındayım. Bu ağustos akşamında İstanbul Bayrampaşada Demirkapı Caddesinde kafaya koydum. Karlı Kayın Ormanı ile hesaplaşmalıyım, bende hangi pencereleri açıyor bunu idrak etmeliyim. Karlı Kayın Ormanının her harfinde manayı hissetmeliyim. Buna kafayı yormayı düşündüm sonra vazgeçtim ve sonra ormanda yürümeye başladım. Mi Anohi-Kimim ben diye başladım yazmaya. Sordum Mi Anohi… ...Devamı.»
O cumartesi sabahı birlikte uyandık. Mutfağa birlikte girdik. Çay, zeytin, peynir ve ekmekten oluşan kahvaltımızı birlikte yaptık. Evden birlikte çıktık. Zübeyde Ana arkamızdan baktı. Metroya birlikte bindik. Üstünde annenin gül elleriyle yıkayıp ütülediği, yakasız güzelim beyaz gömleğinle ve tiril tiril pantolonunla heyecanlısın. Saçların taralı. 18 yaşın pırıltısı yüzünde. Tebessüm ediyorsun. Fişek gibisin. ...Devamı.»
Göztepe’de, Sokuttan bir önceki akşam. Pencereden sızan rüzgâr perdenin ucunu hafifçe titretiyor, lambanın sarı ışığı kitap sayfasına düşüyordu. Elimde bir kitap vardı. İçinde J. S. Bach’ın İki Keman İçin Re Minör Konçertosu üzerine bir yazı vardı. Cümleler arasında gezinirken, yazının derinliklerinden bir düşünce doğdu. Bu iki keman… bir şekilde Moşe ve Aaron’a benziyor. Bir süre sessiz kaldım. Müzik yükseldi zihnimde, biri şelale gibi, diğeri ise derin bir nehir gibi akıyordu. ...Devamı.»
Birine acımak bazen kendine acımanın meşru yoludur. Bağlantı, bir gece baykuşların öttüğü sessizlikte, korkularımı savmaya çalışırken geldi. Hayallerini bile ele geçiren bir geçmişle yaşarken, satılan her şeyin rıza ile alındığına inandırıldığın bir pazar yerinde; hayal kurmanın kendisi bile hayal olabiliyor. Dibimdeki sahile “düzensiz göçmen” adını yakıştırdıkları ölü adamlar vurmuştu. Sabah servis beklerken, ambulans önümüzden, helikopter üstümüzden geçerken ne olduğunu anlayamadık. ...Devamı.»
Kardeşim Mahmut Faysal yanımda otele girdik. Faysal benim için şişe suları, portakal suyu, adını anmak istemediğim amerikan marka şurup, birkaç paket kağıt mendil, birkaç şişe maden suyu almış. “Beypazarı Doğal Maden Suyu”nu anmadan geçmeyeyim. O gece bir şişe içtikten sonra bir daha vazgeçemedim. Fransa’nın pek ünlü maden sularını sollayan cinsten. Hemen şu tavsiyemi de burada sunayım: Ülkenin her yerinde bulunduğunu sandığım, bulunmasının çok yararlı olacağını tahmin ettiğim Beypazarı Doğal Maden Suyu’nu sakın ihmal etmeyin. Sağlık için harika. İlaç. Birebir ilaç: Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından üstlenilmesi gereken bir ilaç. ...Devamı.»
Haberler | 
İşçilerin Tarihi
Kırım’ın tarih sayfalarına kazınmış isimlerden biri vardır ki, onun yaşamı sadece bir biyografi değil, bir direniş manifestosu gibidir. Veciye Kaşka. Kırım Tatar milli hareketinin efsanevi emektarı olan Kaşka, zulme karşı direnen bir halkın sembolüdür. Onun mücadelesi, Kırım Tatar halkının onurunu koruma kararlılığının ve özgürlük ateşini canlı tutmanın simgesidir. 
Hazarlar ve Hazarya ile ilgili yıllar boyunca tarihi keşifler yapıldı ve yazılar yazıldı. Şu ana kadar bu yazılardan hiçbir tanesi geleceğe ve/ya şimdi zamana dönük yazılar değildi. Bugün Bayrampaşa’nın soğuk rüzgarı ve kavruk kasım güneşinin etkilediği bir anda bu yazıyı yazmak istedim. Hazarya kökenli Musevi bir olarak. Merak ediyorum. Şu anda Hazar Türk Musevi Hakanlığı var olsaydı nasıl bir devlet olurdu. Tam teşekküllü bir devlet olarak nasıl bir yapısı olurdu? 
Hayatta sürekli olarak bir yerlerden bir yere koşuştururuz. Oysa son durak hepimiz için aynıdır. Kitaplar benim için Doctor Strange filmindeki gibi farklı zamanlara ve de mekanlara açılan kapılardır. Uzaklarda gördüğüm her evin her penceresi, bu koca gezegende bilinmeyeni belki de hiçbir zaman bilinmeyecek yorgun, pes etmiş, yitik, umursamaz bir yaşam öyküsünü barındırır. Bu güzel memleketimizde yaşayan her bir vatandaşımızın, kendi hayat hikayesi hariç, bildiği ve/ya bilmediği ve/ya ata babalarının bilerek anlatmadığı bir efsanesi ve/ya travmatik geçmişi mevcuttur. 
Göztepe’de bir gece… Sessizlik içinde oturuyorum, düşünüyorum, gözlerimi karşı duvarda eriyen bir şövalyeye dikiyorum. O resmin kim tarafından nasıl yapıldığını, hangi emeğin ve hangi hayalin arkasında doğduğunu sorguluyorum. Her fırça darbesi, bir direnişin sessiz çığlığı gibi geliyor bana. Ertesi gün geldiğinde, hayatın çatısı altında insanların çığlıklarını dinliyorum. Emekçilerin haklı şikayetlerini, söylenmemiş isyanlarını işitiyorum. Hayat, kimilerine göre basit bir çizgi, kimilerine göre karmaşık bir labirent. 
Kalamış ve Fenerbahçe kıyılarının bugünkü tartışması, sadece bir “yat limanı revizyonu” değildir. Bu, yüzyıllardır halkın nefes aldığı bir alanı, ticari rantın soğuk betonuna teslim etme girişimidir ve bunu söylemek için tarih bilmek yeterlidir. Bu Kıyılar Bir Günden Bir Güne Oluşmadı. Kalamış ve Fenerbahçe sahilleri, İstanbul’un en eski yerleşim hatlarından biridir. Bizans döneminden beri Fenerbahçe Burnu’nun bulunduğu bölge, şehrin doğu savunma hattında sayılan, aynı zamanda doğal koyları nedeniyle sığınak olarak kullanılan bir alandı. “Fener Bahçesi” ifadesi bile köklüdür—bölgedeki deniz feneri ve etrafındaki geniş bahçelik alanlardan gelir. 
Çarşamba akşamı rastladım sana Adberilgen diye başlıyorum yazıma. Her gün her an yeni bir başlangıçtır Breslev Hasidik öğreti böyle der kullara. Boris Moiseevich Leibzon tekrar hayata getirmek, yaşama döndürmek için yazıyorum bu akşam.Belki bir yerde bir boyutta onunla bu şekilde tanışmış ve/ya selamlaşmış oluyorum. Yitip gidenler kervanında Borisi 2025 Kasımına taşıyorum. 
Türkiye’de işçi hakları ve iş güvenliği meselesi, uzun yıllardır süregelen yapısal bir sorundur. İSİG Meclisi’nin paylaşımlarında görülen iş cinayetleri verileri, yalnızca tekil kazaların değil, sistematik bir ihmal düzeninin dışa vurumu niteliğindedir. Çalışma yaşamında ölümler belirli sektörlerde yoğunlaşmakta, resmi veriler ile sahadan gelen bağımsız raporlar arasında zaman zaman farklar oluşmakta ve bu durum sorunun gerçek boyutunu görünmez kılmaktadır. 2025 Türkiye’sinde işçi sağlığı ve güvenliği hala hayati bir mesele olarak gündemdeki yerini korurken, bu tabloyu değiştirecek güçlü, uygulanabilir çözümlere ihtiyaç her zamankinden daha belirgindir. 
Okuyucular diyecekler ki Avraham, Bayrampaşa’ya kafayı taktı. Günümün çoğu Bayrampaşa’da geçiyor. Bayrampaşa’nın hikayesinden ve sosyal hayatımdan ruhumu besliyorum. Demirkapı esnafı, farklı etnik grupları Arnavutları, Boşnakları vb. Mahalle kültürü beni ruhen besliyor. Hava gri. İnsanlar işlerine yetişmek için koşuşturuyor. Kimisi aceleyle kahvaltısını yaparken kimisi elinde çantasıyla metroya doğru ilerliyor. Bu sıradan görünen manzara aslında bize derin sorular sorduruyor. Modern makineler mi şehrin ritmini belirliyor yoksa şehrin insanları mı makinelerin ritmine boyun eğiyor? 
Bu hafta genç arkadaşlarımla beraber çalışırken aklıma bu konuda birşeyler yazmak geldi. Okuyucuların ruhlarına, hayatlarında dokunmak, anlık bile olsa mutlu hissettirmek ve de düşündürmek beni motive ediyor. Ağzımızdan çıkan her Tora kelamı, yaptığımız her Mitsva, Göklerde-Şamayimde ve tüm kainatta olumlu etki yaratıyor.“Altı gün çalışacak, yedinci gün dinleneceksin” yalnızca bir mitsva değildir, tarihin ritmidir. Ramban, Tora yorumlarında zamanın yalnızca ölçülen bir süre değil, yaratılışın içsel ritmi olduğunu öğretir. Her yaratılış günü, sadece bir olay değil, bir çağın manevi altyapısıdır. 
Yine günlerden Pazartesi diye başlıyorum… BeŞem Kol… diye devam ediyorum bu görsel sanatlar kumpanyasına… Hasan kardeşim arka planda bir progressive techno, bir Bach, bir Kırımlı Orhan Kencebay’dan eserler çalıyor. Hava kapalı, gri… ve Bayrampaşa Sanayi mi daha gri yoksa gökyüzü mü daha gri, bunu düşünüyorum. Gri aklıma Schindler’in Listesi filmdeki girişi hatırlatıyor. Gri renk birdenbire mum olup tezahür ediyor karşımda. 
Ben Avraham İşcen, yaş oldu 42. Kırımlı bir Yahudiyim. Ata yurdum hala faşist Rus çizmesi altında eziliyor. Bu satırları 4 Eylül 2025’te, saat 22:39’da yazmaya başladım. Bazen düşünüyorum dışarısı mı daha karanlık, yoksa içim mi daha kasvetli bir vaziyette. Sonra birden aklıma en sevdiğim bana güç veren Mezmur 23 geliyor. T-nrı Çobanımdır, eksiğim olmaz...Karanlık ölüm vadisinden geçsem bile kötülükten korkmam. Çünkü sen benimlesin, çomağın ve değneğin güven verir bana. 
Bugün, 2025 dünyasında Behice Boran’ın tespitleri belki de hiç olmadığı kadar güncel. Çünkü neoliberal çağın “eşitlik” söylemleri, biçimsel haklarla sınırlı kaldı. Dijital çağ, bilgiye erişim özgürlüğü, ifade serbestisi, girişimcilik gibi liberal değerleri kutsarken, bu özgürlükler ekonomik gerçekliğin duvarına çarpıyor. Dijital emek, tıpkı sanayi döneminin işçileri gibi yeni bir sınıfın doğuşunu simgeliyor. “Gig economy” adı verilen sistemde milyonlarca insan sigortasız, güvencesiz, algoritmik patronlara hizmet ediyor. 
Zenginliklerini gasp ettikleri yoksulun tarlasında saraylar kurdular; ama orada oturamayacaklar.” (Amos 5:11) Cumhuriyetin ilk yıllarında” sözüyle açılan bir çağ vardı. Toprak, alın teri, üretim ve yoksulluk aynı cümlenin içinde anılırdı. Devlet, hem burjuvaziyi yaratıyor hem de köylünün sırtından kalkınmanın yükünü almayı vaat ediyordu. 1930’ların “devlet kapitalizmi”, tıpkı bugünün küresel neoliberal düzeni gibi, sermayeyi yeniden dağıtmadı, sadece yönünü değiştirdi. 
Behice Boran, elinizdeki bu satırlarda demokrasinin “kağıt üzerindeki özgürlükler”le sınırlı kaldığı bir toplumsal düzene sert bir eleştiri yöneltir. Onun için özgürlük, yalnızca yasalarla tanımlanan bir “haklar bütünü” değil, aynı zamanda bu hakların fiilen kullanılabilme imkanıdır. Yani bir bireyin gazete çıkarma hakkı olması, o gazetenin basılabileceği, dağıtılabileceği ve okunabileceği maddi koşulların da mevcut olmasını gerektirir. Aksi takdirde bu hak, soyut bir “süs”ten ibarettir. 
Gerçekten kim? Anneniz mi, sabahın ilk ışığıyla uyanan telefonunuz mu, yoksa size hep daha hızlı ol diye bağıran ekonomik sistem mi? Ya da o, içinizde sessizce duran, namağlup gibi görünen ama aslında sürekli fısıldayan yetser hara (İbranice: kötü eğilim) mıydı??? “Geç kaldın. Artık yapamazsın. Bu fırsat kapandı.” Bu sözlerin zihninizde bıraktığı etkiyi bir an ölçün, biçin. İçinizde bir kilit kapanıyor mu, bir hareketi mi erteliyorsunuz, yoksa kalbiniz hafifliyor, bir kapı mı aralanıyor? 
Uzun zamandır, Karlı Kayın Ormanındayım. Bu ağustos akşamında İstanbul Bayrampaşada Demirkapı Caddesinde kafaya koydum. Karlı Kayın Ormanı ile hesaplaşmalıyım, bende hangi pencereleri açıyor bunu idrak etmeliyim. Karlı Kayın Ormanının her harfinde manayı hissetmeliyim. Buna kafayı yormayı düşündüm sonra vazgeçtim ve sonra ormanda yürümeye başladım. Mi Anohi-Kimim ben diye başladım yazmaya. Sordum Mi Anohi… 
O cumartesi sabahı birlikte uyandık. Mutfağa birlikte girdik. Çay, zeytin, peynir ve ekmekten oluşan kahvaltımızı birlikte yaptık. Evden birlikte çıktık. Zübeyde Ana arkamızdan baktı. Metroya birlikte bindik. Üstünde annenin gül elleriyle yıkayıp ütülediği, yakasız güzelim beyaz gömleğinle ve tiril tiril pantolonunla heyecanlısın. Saçların taralı. 18 yaşın pırıltısı yüzünde. Tebessüm ediyorsun. Fişek gibisin. 
Göztepe’de, Sokuttan bir önceki akşam. Pencereden sızan rüzgâr perdenin ucunu hafifçe titretiyor, lambanın sarı ışığı kitap sayfasına düşüyordu. Elimde bir kitap vardı. İçinde J. S. Bach’ın İki Keman İçin Re Minör Konçertosu üzerine bir yazı vardı. Cümleler arasında gezinirken, yazının derinliklerinden bir düşünce doğdu. Bu iki keman… bir şekilde Moşe ve Aaron’a benziyor. Bir süre sessiz kaldım. Müzik yükseldi zihnimde, biri şelale gibi, diğeri ise derin bir nehir gibi akıyordu. 
Birine acımak bazen kendine acımanın meşru yoludur. Bağlantı, bir gece baykuşların öttüğü sessizlikte, korkularımı savmaya çalışırken geldi. Hayallerini bile ele geçiren bir geçmişle yaşarken, satılan her şeyin rıza ile alındığına inandırıldığın bir pazar yerinde; hayal kurmanın kendisi bile hayal olabiliyor. Dibimdeki sahile “düzensiz göçmen” adını yakıştırdıkları ölü adamlar vurmuştu. Sabah servis beklerken, ambulans önümüzden, helikopter üstümüzden geçerken ne olduğunu anlayamadık. 
Kardeşim Mahmut Faysal yanımda otele girdik. Faysal benim için şişe suları, portakal suyu, adını anmak istemediğim amerikan marka şurup, birkaç paket kağıt mendil, birkaç şişe maden suyu almış. “Beypazarı Doğal Maden Suyu”nu anmadan geçmeyeyim. O gece bir şişe içtikten sonra bir daha vazgeçemedim. Fransa’nın pek ünlü maden sularını sollayan cinsten. Hemen şu tavsiyemi de burada sunayım: Ülkenin her yerinde bulunduğunu sandığım, bulunmasının çok yararlı olacağını tahmin ettiğim Beypazarı Doğal Maden Suyu’nu sakın ihmal etmeyin. Sağlık için harika. İlaç. Birebir ilaç: Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından üstlenilmesi gereken bir ilaç. 
