İşçilerin Tarihi
1970 e vardığımızda sendikal hareket ve iktidar arasındaki manzara şöyleydi: Birkaç yıldan beri Türk-İş (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) konfederal (üst) yönetimi, patronlar ve Süleyman Demirel in yönetimindeki AP (Adalet Partisi) hükümeti, 1967 de kurulduğundan beri gittikçe güçlenen ve etkisi Marmara Denizinin eteklerinin çok ötesine yayılan DİSK...
Söz / Sözün Özü
Sözleşmek. Konuşmak. Söyleşmek. Yazmak. Yayınlamak : Tarihe, kendi tarihimize bir iz bırakmak. Bir katkıda bulunmak. Ana, baba, hala, teyze, amca, dayı, nene, dede ve benzeri büyüklerimizle söyleşiler yapmak : -Sözün gösterilmesi- için onları söyleşi yaparken kamerayla ölümsüzleştirmek. Evet Sözlü Tarihi canlandırmak. Sözlü Tarih?in olanaklarından en iyi biçimde yararlanmak mümkün.
İşçi Sınıfı
Var mı(ydı)? Yok mu(ydu)? Uzun çok uzun yıllar tartışması yapıldı: Osmanlı İmparatorluğu?nda ve hemen sonrasında Türkiye Cumhuriyeti de işçi sınıfı var mıydı? Yok muydu? İşçi Hareketi Tarihi konusuna 1960?ların ortasından beri merak, hem de ne merak, sardığım için o tarihten beri bu konu beni de birinci derecede ilgilendirdi.
Değerler Rabbi
İnsan doğayla ayrımını algıladığı andan itibaren algısıyla algıladığı arasında bir bağın olduğunu sezer. İlk elden duyusal bilinç düzeyinde de olsa bunun nedenlerini, gördüklerinin gerisinde neyin var olduğunun arayışına da başlamış olur. Algının kendisi bir üçlemenin birliğidir: algılanan, algılayan ve algı. Algı, şiddeti ve biçimi ne...
Eski bir yanardağı Aborijin hikayesi
Uzun zaman önce, Avustralya?nın güneydoğusuna dört dev yaratık gelmiş. Üçü, kıtanın diğer bölgelerine yürüyüp gitmiş ancak biri yere çömelmiş. Vücudu, Budj Bim adındaki bir yanardağa, dişleri ise yanardağın lavlarına dönüşmüş. Günümüzde bilim insanları, bölgedeki Aborjin Gunditjmara halkı tarafından anlatılan bu masalın aslında geçmişe dayanan bazı temelleri olabileceğini düşünüyor.
Kötülüğün Sıradanlığı
Okullardaki tarih kitaplarının içeriğini hatırlayın; eğitim süreci içinde size öğretilen tarih sanat tarihi ya da bilim tarihi değil, ağırlıklı olarak savaş tarihidir. İnsanlık tarihi gerçekten de büyük savaşlar ve katliamlarla doludur. İnsanlığın tuttuğu kayıtların atılım yapması dolayısıyla yirminci yüzyıl içinde yer alan bu korkunç şiddet olaylarına daha detaylı olarak tanıklık etmekteyiz.
KAOTİKA
-En parlak yıldızlar en büyük kaostan doğar- (Nietzsche.) Evrende var olan her şey olduğu haliyle kendini ortaya koyuş biçimi olarak bir ifadedir, bu haliyle kendinde nasılsa öyledir. İnsan dışındaki her varlık verili haliyle zorunlu-doğal yasalılığın hükmü altındadır. Görünüşler her ne kadar değişiyor olsa da yasalılık değişmeden kalır.
Türk ulusunu Araplaştırma projesi
Amerikalı ünlü siyaset bilimci Samuel P. Huntington 1996 da yayınlanan kötü şöhretli kitabı -Uygarlıklar Çatışması: Dünya Düzeninin Yeniden-İnşası-nda dünyayı şu dokuz uygarlık kümesi arasında paylaştırır: Batı, Latin Amerika, Afrika, İslami, Çini (Sinic), Hindu, Ortodoks, Budist ve Japon. Huntington a göre dört ülke ise, son tahlilde bu kümelerden birinde yer...
Güney Afrika daki mağarada 170.000 yıllık küllerde bulunan kömürleşmiş parçalar, şimdiye kadar bilinen en eski pişirilmiş kök sebzeleri çıktı. Bulgular, gerçek -paleo diyetin- modern patateslere benzer şekilde karbonhidrat bakımından zengin birçok kavrulmuş sebzeyi içerdiğini gösteriyor. Araştırma lideri Lyn Wadley, Bence insanlar karbonhidratlar ve proteinlerin bir...
Suadiye Plaj Gazinosu'na giden az eğimli yolda bir adam ilerliyordu, sakin adımlarla. Garip kıyafeti içinde tuhaf görünümlü tıknazca bir adam. Sırtında sarı parlak düğmeli, lacivert bir palto, boynunda fular, başında beresi, çorapsız ayaklarına geçirdiği garip sandallarıyla. ...Devamı.»
Rönesans, 15 yüzyıllık aradan sonra sanatın bir kez daha insana yönelmesinin simgesidir. Helenler insanı kutsamış, onun anatomik gizemlerinin üstünü açmaya yönelmişti. Zira tanrıları insan görünümündeydi. Helenlerin ardından gelen dönemlerde, hıristiyan dininin hizmetine giren resim sanatı, dinin gereği zorunlu olarak ülküselleşti. Aradan yaklaşık 1500 yıl geçtikten sonra, ancak rönesansla beraber, kusursuz insan betimlemek yeniden amaç edinildi. ...Devamı.»
Bu yazımda sizlere, deyimler ve özdeyişleri anlatan kompozisyonlardan oluşmuş bir resimden söz etmek istiyorum. Söz konusu tablo, Hollandalı ressam Pieter Brueghel (baba) tarafından 1959 yılında meşe ağacından bir pano üzerine yağlıboya ile yapılmış olan, 117 X 163 cm. boyutlarındaki “FELEMENK ÖZDEYİŞLERİ” adlı resimdir. Bu resimde yüzden fazla Felemenk deyim ya da atasözü betimlenmiştir. ...Devamı.»
Magdalena Carmen Frieda Calderon 6 Temmuz 1907 yılında Meksika’nın başkenti Meksiko Kenti’nin Coyoacán adlı banliyösünde, baba ocağı olan “Mavi Ev”de doğdu. Ölümü de 13 Temmuz 1954 de gene aynı evde oldu. Frieda daha sonra adını Frida Kahlo’ya çevirdi. Guillermo Kahlo adlı Macar Yahudisi bir babayla Matilde adlı, Kızılderili kökenli bir annenin kızıdır. Babasının ilk evliliğinden iki ablası, annesi ile olan ikinci evliliğinden ise Cristina adlı bir kız kardeşi vardır. ...Devamı.»
Kanuni Sultan Süleyman dönemi (1520-1566) siyasal ve askeri açıdan büyük çapta bir yayılma dönemi olmuştur. Donanma ve ordu, Rodos’u, Tunus’u, Macaristan’ın büyük bir bölümünü fethetmiş ve Avusturya kapılarına dayanmıştır. Diğer yandan Irak, Yemen ve Aden toprakları, İmparatorluğa katılmıştır. Bu dönem siyasal açıdan olduğu kadar bilim ve sanat yönünden de, Osmanlı için büyük ölçüde bir gelişmenin müjdecisidir ve Osmanlı sanat ve kültür tarihinde klasik çağ kabul edilmiştir. Saray kayıtlarına göre, 1525 de 29 usta ressam ile 12 çırak ressamın, 1557 de ise, 35 ressamın var olduğundan söz ediliyor. ...Devamı.»
Karadutum, çatal karam, çingenem / Nar tanem, nur tanem, bir tanem / Ağaç isem dalımsın salkım saçak / Petek isem balımsın ağulum / Günahımsın, vebalimsin. / Dili mercan, dizi mercan, dişi mercan / Yoluna bir can koyduğum / Gökte ararken yerde bulduğum / Karadutum, çatal karam, çingenem / Daha nem olacaktın bir tanem / Gülen ayvam, ağlayan narımsın / Kadınım, kısrağım, karımsın. ...Devamı.»
Gerek İsa’nın Kudüsteki tapınağı dağıtması, gerekse İsa’dan sürekli rahatsızlık duyan şeriat yanlılarının kışkırtmasıyla bardak taşmış ve Roma yönetimi, İsa’ya ihanet eden havarisi Yehuda İskariyot’un da yardımıyla İsa’nın işini bitirmeğe karar vermiştir. Bu durumu öğrenen ya da tahmin eden İsa, sonunun geldiğinin bilinciyle, kendisini maddi çıkar karşılığı satan Havarisini diğer Havarilere teşhir etmek ve onlarla vedalaşıp helalleşmek amacıyla, Pesah yortusunun arifesinde bir akşamı yemeği düzenler. ...Devamı.»
Batı resim sanatında, Bizans’tan başlamak üzere, Ortaçağ, Gotik dönem, Erken Rönesans, Rönesans ve Barok dönem resminde, hatta çok az da olsa Modern Çağ’da bile Hıristiyanlık tarihini ve öğretisini ele alan resimler yapılmıştır. Bu resimler genelde Kanonik İnciller denen, Matta, Markos, Luka ve Yuhanna İncillerindeki anlatılardan esinlenerek betimlenmişlerdir. Söz konusu İncillerdeki anlatıları gerektiği gibi bilmeden, bu resimleri anlamak olanaksız olduğundan, bu yazımda Hıristiyanlıkla ilgili kalıplaşmış konulardaki önemli resimlerin İncil anlatıları ile açıklamalarını vermeye çalışıyorum. ...Devamı.»
Floransa rönesansının üç büyük devinden biri olarak bilinen Michelangelo (diğer ikisi da Vinci ve Rafaello’dur), 1475 ila 1564 yılları arasında yaşamıştır. Heykel ve resme çok küçük yaşlarda gönül veren sanatçının, insan anatomisine egemen olmak için, henüz 17 yaşındayken kilisenin mezarlığından çaldığı cesetler üzerinde teşrih çalışmaları yaptığını biliyoruz. ...Devamı.»
Ünlü Rönesans ressamı Leonardo da Vinci'nin Mona Lisa adlı tablosuna modellik eden gerçekte kimdi ? Bu sorunun yanıtı sanat tarihinde bir çok tartışmalara ve çok sayıda da varsayıma yol açmıştır. Bu yazımda bu yapıta modellik eden kişinin kimliğini araştıracağız ve çeşitli varsayımlar arasında en mantığa yakını seçmeye çalışacağız. ...Devamı.»
Vincent Van Gogh , 37 yıl gibi kısacık ömrünün her anı yoğun spekülasyonlara yol açan tek sanatçıdır, kuşkusuz. Sanatçının yaşam biçimi, alışılmadık tarzı, çizgi ötesi yorumu, hastalıkları, sosyal ilişkileri ve en sonunda da ölümü neden oldu tüm bu spekülasyonlara. ...Devamı.»
Bu yazımda ünlü Katalan ressam Joan Miró'dan söz etmek istiyorum. Özellikle 1924 sonrasında yaptığı resimleriyle tanıdığınız ve sevdiğiniz soyut sürrealist sanatçının sanat tarihi açısından bence en önemli niteliği, figüratif resme karşı bir reaksiyon olarak 1912-13 yıllarında ortaya çıkan ve kısa sürede benimsenip yayılan soyut resmi tek başına bir akım olarak kabullenmek yerine, başka akımların anlatımı için bir yol, bir tarz olarak görmesi ve bu anlayışla kullanmasıdır. Tıpkı 1905 yılında bağımsız bir akım olarak beliren fovizmin ileriki yıllarda diğer akımların anlatımında yararlanılan bir renkçi anlayışa dönüşmesi gibi. ...Devamı.»
Seneler önce evlendiğim günlerde, bir gün dede olacağımı hiç düşünmemiştim. Bir kaç sene önce ilk torunum Bora dünyaya geldiğinde dede olmuştum amma, kimse bana dede demiyordu. Bir sene sonra ikinci torunum Mert dünyaya geldi yine kimse bana dede diye hitap etmiyordu. İlk torunumun bebekliği sonunda ilk heceleri telaffuz ederken söylenmesi kolay olan "dede" kelimesi bilinçsiz olarak ortaya çıkmaya başladı. ...Devamı.»
1902 yılında Avusturyalı ressam Gustav Klimt en önemli yapıtlarından birine imza attı: "Beethoven frizi(1)". Beethoven'in ünlü 9. Senfonisinin Richard Wagner tarafından yorumlanması onuruna, Viyana Secession Sergi Binasında tümüyle Ludvig van Beethoven'e adanan 14 üncü sergi için, bu binanın giriş holüne yerleştirilen toplam 34.14 metre boyundaki bir frizdi bu. Ünlü besteciyi ve onun Wagner tarafından yorumlanmasını ölümsüzleştiren bu friz üç duvarı süslemekteydi. ...Devamı.»
13 Temmuz 2011 de Chicago'yu yerinden oynatan, "Sonsuza dek Marilyn" adlı bir heykel dikildi, Pioneer Court'a. Konu Atın Küre ödüllü "Yaz Bekarı" filmindeki, Marilyn Monroe'nun unutulmayan sahnesini ele alıyor. Film George Axelrod'un bir oyunundan, Billy Wilder tarafından sinemaya uygulanmıştır. Bunaltıcı yaz günlerini New York'daki apartman dairesinde geçiren bir genç kızın serinlemek için metro istasyonundaki hava üfüren mazgalın üzerinde durma sahnesi. ...Devamı.»
Barok İtalya'nın en önemli sanatçısı Caravaggio'nun ölümü, ardından 400 yılı aşkın bir süre geçmesine karşın hala üzerinde tartışılan, soruşturma ve araştırması hala süregelen gizemli ölümlerden biridir. Kısaca Caravaggio olarak ünlenen Michelangelo Merisi Caravaggio 1571 yılında Milano yakınlarındaki Caravaggio kasabasında dünyaya gelmiştir. ...Devamı.»
Sizlere bu gün, Rönesans'ın en büyük ressamlarından biri sayılan Leonardo da Vinci'nin Son Akşam Yemeği adlı tablosundan ve bu tablonun içerdiği söylenen gizlerden söz etmek istiyorum. Ancak bu tabloyu iyice anlayabilmek, ressamının yorumlamasına doğru bir biçimde yaklaşabilmek için da Vinci'nin yaşamını kısaca incelememiz gerek. ...Devamı.»
Arles'daki Yatak Odası, post empresyonist 19. Yüzyıl ressamı Vincent van Gogh'un peşpeşe ürettiği üç ayrı resmin ortak adıdır. Resimler birbirine çok benzemesine karşın, duvarı süsleyen tablolardaki farklılıklar ve zemin renginin değişik olması ile ayırt edilebilirler. Resim Van Gogh'un Arles'da, Lamartine meydanındaki evinin yatak odasını betimlemektedir. ...Devamı.»
Kızılderili anne ve babadan 1931 yılında Arizona eyaletinin Chinle kasabasında dünyaya gelen Rudolph Carl Gorman, Navajo adındaki yerli ulusun bir bireyidir. Gorman'ın resme olan tutkusu 3 yaşındayken başladı. Büyükannesi onu bebekliğinden başlayarak Navajo öyküleri ve atalarının yiğitlik anılarıyla büyüttü. Çocukluk yılları kanyonda koyunları gütmekle geçti. ...Devamı.»
Sizlerden 1 numaralı resme dikkatle bakmanızı rica ediyorum. Yaklaşık 5000 yıl, belki daha da fazla öncelere ait bir kaya üstü resmi. Resimde gördüğünüz bir kaplumbağa. Bu kaplumbağanın özelliği sanki x-ışınlarla görüntülenmişçesine betimlenmiş olması. ...Devamı.»